كاتبان وحى

اصطلاح «كاتبان وحى» بر كسانى اطلاق مى شود كه قرآن را پس از نزول، با املاى پيامبر نوشته و به صورت مكتوب در آورده اند. شمار اين كاتبان به دليل كمى افراد با سواد، محدود بوده است.

جهان شمولى و جاودانگى اسلام، ايجاب مى كرد تا قرآن كريم، كه وحى الهى و اساس و ريشه قوانين اسلامى و معجزه پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله است، براى هميشه بدون تحريف حفظ شود. بدين رو، رسول اللَّه صلى اللَّه عليه و آله كه خود به تصريح قرآن كريم، اُمّى[۱](كسى كه خواندن و نوشتن نمى داند[۲]يا كسى كه نمى نويسد[۳]) بود و تا پيش از نزول قرآن نمى خواند و نمى نوشت،[۴]به محض نزول آيات الهى،[۵]ضمن بهره گيرى از حافظه نيرومند تازه مسلمانان عرب، فرمان مى داد برخى از صحابه كه به فنّ نوشتن آشنايى داشتند و مورد اعتماد بودند، آن را بنويسند. اينان در منابع تاريخ و سيره، با عنوان «كاتبان وحى» شناخته مى شوند. كاتبان، آيات را كه رسول خدا بر آنها املا مى كرد،[۶]بر پوست، استخوان هاى پهن شتر يا گاو (مانند كتف و دنده ها)، برگ خرما و يا سنگ هاى پهن سفيد مى نوشتند[۷]و نسخه اى از آن را در خانه پيامبر صلى اللَّه عليه و آله و نسخه اى را نزد خود نگه مى داشتند.[۸]بر اساس گزارشى از زيد بن ثابت، وى پس از فراغت از نوشتن وحى به املاى رسول خدا، نوشته خود را به دستور پيامبر صلى اللَّه عليه و آله براى آن حضرت مى خوانده است.[۹]