ترتیب چینش سوره های قرآن

مسلّم است که شکل گیری سوره ها، در زمان پیامبر(ص) صورت گرفته است؛ امّا در باره چگونگی چینش و ترتیب سوره های قرآن و مطابقت آن با قرآن کنونی، میان مفسّران و قرآن پژوهان، اختلاف وجود دارد.

در این میان، سه دیدگاه مهم مطرح است که هر یک به شواهد نقلی (روایات)، تاریخی و عقلی استناد می کنند:

۱. توقیفی بودن ترتیب سوره ها؛ یعنی ترتیب همه سوره ها به فرمان پیامبر(ص) بوده است.

۲. اجتهادی بودن ترتیب سوره ها؛ یعنی ترتیب سوره ها، پس از پیامبر(ص) و با نظر و اجتهاد صحابه بوده و در زمان جمع آوری قرآن به صورت مصحف و میان دو جلد قرار دادن، انجام شده است.

۳. توقیفی بودن بیشتر سوره ها؛ زیرا شواهد و دلایل تاریخی، از اثبات توقیفی بودن همه سوره ها ناتوان اند؛ ولی ترتیب بیشتر سوره های قرآن را می توانند ثابت کنند.

در نگاه کلّی، تنظیم قرآن در روزگار پیامبر(ص)، بر اساس نزول تدریجی و مستمر وحی بوده و در سال های پایانی عمر ایشان، نظم قرآن و ترتیب آیات و سوره ها شکل نهایی گرفته است.