چرا كه توجّه علمى (آگاهى داشتنِ) او به همه چيز و همه كس ، يكسان است ؛ بلكه مقصود ، ياد كردن با نعمت و رحمت و احسان و رضوان است ۱ و بدين سان ، مراتب نعمت و رحمتِ متقابل الهى نسبت به ياد كننده خود ، متناسب با مراتب ذكر اوست . هر چه ذكر ، عميق تر و گسترده تر باشد ، بركات الهى ، ذاكر را بيشتر فرا خواهد گرفت .
بر اين اساس ، همه آثار و بركات ذكر كه در عنوان دوم به بعد از «بركت هاى ياد خدا» آمده است ، در واقع ، تبيين چگونگى ياد كردن خدا از ياد كننده خود و تشريح نعمت هايى است كه در نتيجه ذكر ، عايد ذاكر مى گردد .
2 . نقش ياد خدا در آفت زدايى از زندگى
نخستين اثر ياد كردن متقابل خداوند از ذاكر ، آفت زدايى از زندگى اوست . همه آيات و احاديثى كه مى گويند ذكر ، شيطان را از انسان دور مى كند ، گناهان را پاك مى كند و بلكه به حَسَناتْ تبديل مى نمايد ، بيمارى هاى جان را درمان مى كند و دل را سالم مى سازد ، ۲ در واقع ، تبيين كننده نقش ذكر در رفع آسيب هاى زندگى اند .
3 . نقش ياد خدا در سازندگى جان
اثر ديگر ذكر ، سازندگىِ جان و پرورش روح است . آدمى در پرتو ياد خدا ، دلش آرام مى گيرد ، سينه اش گشاده مى گردد ، روحش صيقل مى يابد و جانش زنده و قلبش آباد مى شود ۳ و بدين سان ، به كمالات والاى معنوى و مقامات بلند انسانى دست مى يابد .
1.ر . ك : ص ۱۰۳ (ياد كردن خدا از ياد كننده اش) و ص ۱۲۷ (فرود آمدن رحمت) .
2.ر . ك : ص ۱۰۷ (راندن شيطان) و ص ۱۱۳ (شفاى دل) و (بهبود دل) و ص ۱۱۹ (زدودن گناهان) و ص ۱۲۷ (آمرزش خداوند) .
3.ر . ك : ص ۱۱۱ (آرامش دل) و (گشايش سينه) و (جلاى دل) و ص ۱۱۳ (زنده شدن دل) و ص ۱۱۵ (آبادى دل) و ص ۱۲۷ (فرود آمدن آرامش) .