پژوهشى در باره تسبيح عمومى آفريده ها
تسبيح آفريده هاى جهان ، به تكرار، مورد تأكيد قرآن و احاديث اسلامى است . بر پايه آنچه در عنوان «تسبيحگويى موجودات» گذشت ، آيات و احاديثى را كه در اين زمينه وارد شده اند ، مى توان به پنج دسته تقسيم كرد :
دسته اوّل : آيات و احاديثى كه بر تسبيح فرشتگان دلالت دارند
گفتنى است كه در قرآن ، تنها توضيحى كه در باره تسبيح فرشتگان آمده ، اين است كه آنها دائما مشغول تسبيح خداوند و هيچ گاه دچار سُستى و خستگى نمى شوند ؛ امّا در احاديث، توضيحات بيشترى به چشم مى خورد ، مانند اين كه برخى از آنها با همه لغات مختلف ، تسبيح خدا مى گويند و يا اين كه شمارى از آنها با صداهاى گوناگون و زبان هاى مختلف خدا را تسبيح مى كنند . همچنين به اسمايى كه فرشتگان به وسيله آنها خدا را تسبيح مى كنند ، اشاره شده و نيز اذكار خاصّ برخى از فرشتگان ، مشخّص گرديده است . ۱
دسته دوم : احاديثى كه بر تسبيح موجودات زنده دلالت دارند
احاديثى كه در اين زمينه وارد شده اند ۲ ، دلالت دارند كه انواع حيوانات و همه