الهَيلَلَةِ» ، يعنى بسيار «لا اله إلّا اللّه » گفتم . ¹

تهليل ، در قرآن و حديث

واژه «تهليل» در احاديث اسلامى ، فراوان به كار رفته است ؛ ليكن در قرآن به كار نرفته است ؛ امّا جمله «لا إلهَ إلَا اللّهُ» ، دو بار ^۲ ، جمله «لا إلهَ إلّا هو» سى بار ، ^۳ جمله «لا إلهَ إلّا أنا» ، سه بار ^۴ و «لا إلهَ إلّا أنت» ، يك بار ^۵ در اين كتاب آسمانى آمده است .

اهمّيت ذكر «تهليل»

با عنايت به اين كه ذكر «تهليل» ، اعتراف به يگانگى خداوند متعال است و ايمانْ با آن ، آغاز ^۶ و تجديد ^۷ مى شود ، مهم تر از تسبيح و تحميد است ^۸ ؛ بلكه سَرور همه اذكار ^۹ و برتر از همه اعمال ^۱۰ و بهترين سخن ^۱۱ شمرده مى شود .

فصل پنجم: تهليل (گفتن «لا إله إلّا اللّه »)

واژه شناسى «تهليل»

واژه تهليل ، مصدر است از ريشه «هلل» و به معناى بلند كردن صداست ، سپس اين معنا توسّع يافته و بر هر لفظ مشتمل بر حروف «هاء» و «لام» كه با صداى بلند ادا گردد ، اطلاق شده است و در توسّعى ديگر ، بر كاربردى مشابه نيز «تهليل» اطلاق شده است ، آن جا كه حتّى بالا بردن صدا هم در كار نباشد ، و از اين باب است كه كلمه توحيد (يعنى «لا إله إلّا اللّه ) «تهليل» ناميده مى شود .
خليل بن احمد فراهيدى ، تهليل را اين گونه تفسير كرده است :
تهليل يعنى گفتن «لا اله إلّا اللّه » و «استهلال» به معناى صداست . هر «لا اله إلّا اللّه » گويى ، خواه با صداى بلند بگويد يا آهسته ، مُهِلّ يا مُستهِلّ است . ¹
همچنين ، گاه با مصدر جعلى «هَيلَلَه» ، به كلمه توحيد اشاره مى شود . جوهرى در اين باره مى نويسد :
هَلَّلَ الرَّجُلُ ، يعنى : آن مرد «لا اله إلّا اللّه » گفت . گفته مى شود : «قَد أكثَرتُ مِنَ