فصل هفتم:حوقله و استثناء (گفتنِ «لا حول و لا قوة إلّا باللّه » و «إن شاء اللّه »)

واژه شناسى «حَوقَله»

واژه «حَوقَلَة» ، به معناى گفتن يا نوشتنِ «لا حولَ و لا قُوّةَ إلّا بِاللّه » است و گاه به معناى خود اين ذكر شريف (با ساخت اسم مصدرى) به كار مى رود كه در اصطلاح علوم عربى ، به اين ساختار و نظاير آن (مانند : «بَسمَله» و «حَمدَله» ) ، مصدر جعلى يا منحوت مى گويند .

حوقله ، در قرآن و حديث

در قرآن كريم ، ذكر «حوقله» نيامده و آنچه آمده ، «مَا شَاءَ اللَّهُ لَا قُوَّةَ إِلَا بِاللَّهِ»^۱ است ؛ ليكن در احاديث اسلامى ، غالبا كلمه «لا حول» به جمله «لا قوّة إلّا باللّه » افزوده شده است كه در حقيقت تأكيدى است بر «لا قوّة»اى كه در قرآن آمده است .
در ارتباط با احاديثى كه در اين فصل مى آيند ، چند نكته قابل توجّه است :

1 . معانى «حوقله»

در احاديث ، ذكر «لا حَولَ ولا قُوّةَ إلّا بِاللّه » ، به سه گونه تفسير شده است :