499
منتخب نهج الذكر (ع-ف)

بپوشان)» كه در آن ، مصلحت مغفور له در نظر گرفته شده ، يا «قُل لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ يَغْفِرُواْ لِلَّذِينَ لَا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ؛۱به كسانى كه ايمان آورده اند ، بگو از كسانى كه به روزهاى [پيروزى ]خدا اميد ندارند ، دورى كنند» كه در آن ، مصلحت غافر و يا مصلحت غافر و مغفورٌ له ، هر دو ، منظور گرديده است .
شايد با در نظر گرفتن نكته اى كه بدان اشارت رفت ، راغب ، مادّه «غفر» را چنين معنا كرده است :
غفر ، پوشاندن چيزى است كه او را از آلودگى نگه دارد . و از همين معنا گفته مى شود : «اغفر ثوبك في الوعاء (جامه ات را در ظرف بپوشان و پنهان كن)» و «اصبغ ثوبك ؛ فإنّه أغفر للوسخ (جامه ات را رنگ كن ؛ زيرا اين كار ، چرك آن را بهتر مى پوشاند)» . «المغفرة من اللّه » ، به اين معناست كه خداوند ، بنده را از اين كه عذاب به او رسد ، نگه مى دارد ... گاه گفته مى شود : «غفر له» ، هر گاه در ظاهر ، از او دورى كند ، هر چند در باطن از او دورى ننمايد . مانند : «قُل لِّلَّذِينَ ءَامَنُواْ يَغْفِرُواْ لِلَّذِينَ لَا يَرْجُونَ أَيَّامَ اللَّهِ ؛به كسانى كه ايمان آورده اند ، بگو از كسانى كه به روزهاى [پيروزى ]خدا اميد ندارند ، دورى كنند» . استغفار ، يعنى : طلب پوشاندن به گفتار و كردار . ۲
با توجّه به آنچه گذشت ، مادّه «غفر» و «استغفار» از نظر لغوى ، به باب معاصى اختصاص ندارند ، هر چند در قرآن و حديث ، بيشترين كاربرد آنها در اين باره است .

استغفار ، در قرآن و حديث

در قرآن كريم ، مشتقّات مادّه «غفر» ، 234 بار تكرار شده است . اين كتاب آسمانى ، هفت بار ۳ به صورت هاى مختلف ، پيروان خود را به درخواست مغفرت تشويق كرده

1.جاثيه : آيه ۱۴ .

2.مفردات ألفاظ القرآن : ص ۶۰۹ .

3.بقره : آيه ۱۹۹ ، هود : آيه ۳ و ۵۲ و ۹۲ ، نوح : آيه ۱۰ ، مزّمّل : آيه ۲۰ ، فصّلت : آيه ۶ .


منتخب نهج الذكر (ع-ف)
498

فصل نهم: استغفار (آمرزش خواهى از خدا)

واژه شناسى «استغفار»

واژه «استغفار» ، مصدر است از مادّه «غفر» . اصل اين مادّه ، به معناى «پوشاندن» و «پوشيده داشتن» است ؛ ليكن گاه توسّعا در معانى نزديك و متناسب با آن نيز به كار مى رود . بنا بر اين ، «استغفار» به معناى درخواست پوشش است .
ابن منظور در اين باره مى گويد :
غفر در اصل ، به معناى پوشيدن و سرپوش نهادن است . «غفر اللّه ذنوبه» ، يعنى : خداوند ، گناهانش را پوشاند و او را رسواى عام نكرد ... به هر جامه اى كه با آن چيزى پوشانده شود ، «غفاره» گويند . ۱
گفتنى است كه بررسى موارد استعمال مادّه «غفر» نشان مى دهد كه به هر نوع پوشاندن ، «غفر» اطلاق نمى شود ؛ بلكه «غفر» ، سَترى است كه در آن ، نوعى مصلحتْ مورد نظر باشد ، مانند : «اغفر ثوبك فى الوعاء ( جامه ات را در ظرف بپوشان و پنهان كن )» كه در آن ، مصلحت لباس ، مورد نظر است ، يا «اغفر لى ذنوبى (گناهانم را برايم

1.لسان العرب : ج ۵ ص ۲۵ .

  • نام منبع :
    منتخب نهج الذكر (ع-ف)
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: افقي، رسول؛ مترجم: شيخي، حميد رضا
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 94235
صفحه از 640
پرینت  ارسال به