1.علّامه طباطبايى ، در الميزان في تفسير القرآن مى گويد: فرموده خداوند متعال : «پس پروردگارت را تسبيح و ستايش گوى و از او آمرزش بخواه كه او توبه پذير است» ، از آن جا كه خداوند متعال با اين پيروزى وفتح، از يك جهت، شرك را خوار كرده و درهم شكسته است و از جهت ديگر، توحيد را عزّت و قدرت بخشيده و به عبارت ديگر: باطل را از ميان برداشته و حقّ را تحقق بخشيده است، لذا از جهت اوّل مناسب است كه خداوند متعال را تسبيح و تنزيه كرد، و از جهت دوم ـ كه يك نعمت است ـ با ثنا و ستايش او مناسبت دارد. از اين رو، به آن بزرگوار دستور داد كه: «پروردگارت را تسبيح و ستايش گوى» . در اين جا وجه ديگرى هم براى توجيه دستور به تسبيح و ستايش و آمرزش خواهى وجود دارد، و آن اين است كه پروردگار بزرگ ، اين حق را بر بنده اش دارد كه او را با صفات كمالش ياد كند و در مورد خود نيز ، همواره به ياد كاستى و نيازمندى اش باشد، و چون فتح مكّه باعث شد كه پيامبر خدا از گرفتارى هايى كه براى از بين بردن باطل و قطع ريشه فساد داشت ، فراغتى به دست آورد ، به او دستور داد كه از اين پس ، خدا را به صفات جلالش ياد كند ـ كه همان تسبيح است ـ ، و به جمالش ياد كند ـ كه همان ستايش است ـ ، و از كاستى خود و نيازمندى اش به خداوند ياد كند ـ كه همان طلب آمرزش است ـ . معناى آمرزش خواهى هم در مورد پيامبر خدا ـ كه آمرزيده است ـ درخواست ادامه آمرزش است ؛ چرا كه نياز به ادامه آمرزش ، عينا همانند نياز به حدوثِ آمرزش است . دقّت شود . اين آمرزش خواهى از ناحيه پيامبر صلى الله عليه و آله تكميل كننده سپاس گزارى او از پروردگارش است .

1.النصر : ۳ .

2.قال العلّامة الطباطبائي قدس سره في الميزان : قوله تعالى : «فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ كَانَ تَوَّابَا» لمّا كان هذا النصر والفتح إذلالاً منه تعالى للشرك ، وإعزازا للتوحيد ، وبعبارة اُخرى : إبطالاً للباطل وإحقاقا للحقّ ، ناسب من الجهة الاُولى تنزيهه تعالى وتسبيحه ، وناسب من الجهة الثانية ـ التي هي نعمة ـ الثناء عليه تعالى وحمده ، فلذلك أمره صلى الله عليه و آله بقوله : «فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ» . وهاهنا وجه آخر يوجّه به الأمر بالتسبيح والتحميد والاستغفار جميعا ، وهو أنّ للربّ تعالى على عبده أن يذكره بصفات كماله ، ويذكر نفسه بما له من النقص والحاجة ، ولمّا كان في هذا الفتح فراغه صلى الله عليه و آله من جلّ ما كان عليه من السعي في إماطة الباطل ، وقطع دابر الفساد ، أمر أن يذكره عند ذلك بجلاله وهو التسبيح ، وجماله وهو التحميد ، وأن يذكره بنقص نفسه وحاجته إلى ربّه وهو طلب المغفرة ، ومعناه فيه صلى الله عليه و آله ـ وهو مغفور ـ سؤال إدامة المغفرة ، فإنّ الحاجة إلى المغفرة بقاءً كالحاجة إليها حدوثا ، فافهم ذلك ، وبذلك يتمُّ شكرُهُ لِربِّه تعالى (الميزان في تفسير القرآن : ج ۲۰ ص ۳۷۷) .

3.النصر : ۱ .

4.مسند ابن حنبل : ج ۲ ص ۴۳ ح ۳۷۱۹ ، كنز العمّال : ج ۲ ص ۵۶۰ ح ۴۷۲۸ .

5.الطّست : من آنية الصُّفر، وحكيبالشين المعجمة وهيالطشت، وهي الأصل (تاج العروس : ج ۳ ص۹۰).

6.الزهد للحسين بن سعيد : ص ۷۵ ح ۲۰۲ ، بحار الأنوار : ج ۹۳ ص ۲۸۲ ح ۲۷ .