قرآن و دانش‌هاي بشري
البته، اين بدان معنا نيست كه شعراني، نسبت به دانش‌هاي بشري بي توجهي كرده، آن را در فهم حقايق ديني و سعادتمندي بشر ناديده گرفته است، بلكه باور دارد كه پاره‌اي از گزاره‌هاي موجود در قرآن و حديث مرتبط با دانش‌هاي عصري است. و در ذيل آيه سُبْحَانَ الَّذِي خَلَقَ الْأَزْوَاجَ كُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الْأَرْضُ۱ مي‌گويد:
در علوم امروز ثابت شده كه گياه جفت است و نر و ماده دارد.۲
و در ذيل آيه هُوَ الَّذِي مَدَّ الْأَرْضَ۳ آورده است:
از اين آيه معلوم مي‌شود كه آب در آغاز بر خاك احاطه كلي داشت؛ چنان كه هيچ از خاك پيدا نبود و اين ربع مسكون ـ كه اكنون از آب بيرون است ـ به تدريج بيرون آمد... ۴
و بسياري از آيات را در زمره معجزات علمي قرآن ذكر كرده است. ۵
و در شرح فرازي از روايت امام رضا( به مردي زنديق مي گويد:
آيات كريمه و روايات دستور به فراگيري علوم هستي شناسانه داده‌اند. ۶
و در چندين مورد، بعد ذكر آياتي از قرآن مي نويسد:
اين آيات در ترغيب به فرا گيري علم حكمت و فروع آن و مؤيد فراگيري دانش طبيعي و نجوم و تتبع در آن‌اند. ۷
بر همين اساس است كه مي گويد:
پس چون از عبارت قرآن، معاني به ذهن آمد، يقين به صحت آن حاصل شود و بر اين اعتماد توان كرد و اگر محتاج به نحو و لغت شديم، در فهم قرآن بدان متوسل مي‌شويم و چون در آيه
1.سوره يس، آيه ۳۶ .
2.«پاک خدايي که آن چه زمين مي‌روياند و [نيز] از خودشان و ازآنچه نمي دانند، همه را نر و ماده گردانيده است» (منهج الصادقين، ج۵، ۷ و ۸۹، ص۴۸۲) .
3.سوره رعد، آيه ۳ .
4.«و اوست کسي که زمين را گسترانيد» (نثر طوبي، ج۱، ص۳۵۳) .
5.آيه ۹۶ سوره انعام (منهج الصادقين، ج۳، ص۴۲۰؛ روح الجنان، ج۵، ص۱۳)، آيه ۲ سوره رعد (منهج الصادقين، ج۵، ص۸۸؛ مجمع البيان، ج۶، ص۲۷۴) كه آن را موافق علم هيئت و ارصاد قديم و جديد مي‌داند (روح الجنان، ج۶، ص۴۵۸) و آيه ۱۲۵ سوره نحل را موافق سخن حكما و معجزة علمي قرآن مي‌داند (روح الجنان، ج۷، ص۱۶۰) .
6.شرح اصول الكافي، ج۳، ص۴۳ .
7.او در ذيل آيه۱۶۴ سوره بقره وَالسَّحَابِ الْمـُسَخَّرِ بَيْنَ السَّماءِ وَالْأَرْضِ مي‌گويد: «آيه كريمه ترغيب به علم حكمت طبيعي و فروع آن است مانند نجوم، هيئت و تشريح و طب و كائنات جو زيرا كه حكماي قديم از دقت در حكم و مصالح كائنات پي به خالق بردند». (منهج الصادقين، ج۱، ص۳۷۹) و در ذيل لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ (همان) مي‌گويد: «آيه شامل تمام علوم طبيعي است» (روح الجنان، ج۱، ص۴۰۵) و نيز: (ر.ك: همان، ج۷، ص۸۹) و در ذيل سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ وَفِي أَنفُسِهِمْ... (سوره فصلت، آيه ۵۳) مي‌گويد: «آيه دلالت دارد كه تتبع در علوم طبيعي و نجوم وتشريح مطلوب خداست به شرط آن كه به نظر اعتبار و براي پي بردن به آثار قدرت پروردگار بخوانند» (نثر طوبي، ج۱، ص۲۶) .
