نوع رويکرد شعراني به اين دانش ها
البته قابل ذكر است كه توجه علامه به اين دانش‌ها، يا از اين باب است كه دليل بر توحيدند ۱ يا استدلال بر حكمت ۲ و در صورت توجه صرف اين علوم به دنيا و اصلاح امر آن، به آن توجهي نمي شود ۳ و به تعبير علامه طباطبايي:
دعوت قرآن به اين علوم به شرط راهنمايي به حق و حقيقت است و اين‌كه حاوي جهان بيني حقيقي باشند كه خداشناسي را سر لوحه خود دارد. ۴
اما وي، همين علوم عصري و خصوص طبيعيات را، هرگاه موجب عبرت و تأييد و اثبات حكمت و قدرت پروردگار باشند، بسيار نيكو مي‌داند ۵ و لذا در ذيل روايتي كه امام اول مخلوق را آب دانسته و مازندراني به منافات آن به رواياتي كه اول مخلوق را عقل و روح بيان كرده، تصريح نموده، ضمن بيان ديدگاه‌هاي مختلف و بيان اين نكته در رفع تعارض كه امام در اين جا بر اساس اصطلاح مردم عصر خويش سخن گفته، مي‌نويسد:
فايده ديني در تحقيق اين مسائل وجود ندارد، مگر اين‌كه به مقصود حديث توجه شود كه هر چيز با تأثير و مشيّت خدا و قدرت او شكل مي‌گيرد. ۶
همچنين در آغاز باب «مخلوقات و آغاز آنها» در الوافي مي گويد:
شايسته نيست كه هدف مرد الهي، آگاهي برمعدِّات و اسباب طبيعي باشد، بلكه بايد هدف وي بر موضع اعجاب از قدرت خداوند و حكمت جاري او در مخلوقات باشد. لذا در احاديث اين باب مي‌بينيد كه ائمه به بيان جهت قدرت الهي و تأثير آن توجه داشته اند و نه بيان اسباب طبيعي، حال غرض سائل در سؤال هرچه كه مي خواهد باشد. ۷
لذا علامه، انسان را از اين باب مكلف به فراگيري اين علوم مي‌داند. ۸
نقش دانش هاي بشري در فهم و نقد روايات
با توجه به آنچه که آمد، معلوم گرديد که علامه شعراني با شرايطي معتقد به حجيّت دانش هاي بشري است. لذا به پاره‌اي از آن دانش‌ها و شرايط آن و نقش ايشان در فهم و نقد روايات اشاره خواهيم کرد:
1.شرح اصول الكافي، ج۱، ص۲۷۵ و مي‌گويد: وجه جامع اين تشويق‌ها، حكمت موجود در آيه سَنُرِيهِمْ آيَاتِنَا فِي الْآفَاقِ است .
2.نثر طوبي، ج۱، ص۲۳۲ .
3.شرح اصول الكافي، ج۲، ص۲۰۱؛ منهج الصادقين، ج۲، ص۴۱۲؛ نثر طو بي، ج۱، ص۲۴۹ .
4.قرآن در اسلام، ص ۱۵۷ .
5.مقدمه منهج الصادقين، ج۲، ص۸ .
6.شرح اصول الكافي، ج۱۲، ص۱۲ .
7.الوافي، ج۲۶، ص۴۶۷ .
8.منهج الصادقين، ج۲، ص۴۰۹ .
