اين روايت مخالف با «اصول معلومه» در فقه است كه اگر مردي ناآگاهانه با زن شوهر داري ازدواج كند، گناهكار نبوده و حد بر او جاري نمي گردد. ۱
و نيز در ذيل روايت حبيب سجستاني ـ كه پرداخت ديه را بر مردي كه دست مرد ديگر را قطع كرده، در حالي که قطع كننده، دو دست و دو پا ندارد، واجب مي‌داند ـ مي نويسد:
حديث حجت نيست؛ چرا كه مفاد حديث مخالف «مقتضاي اصول» است. ۲
و نيز حديثي را در باب «ازدواج زن مطلقه به غير سنت نبوي» به واسطه مخالفت با «ما اطبق عليها الفقهاء» ـ كه قصد انشا در صحت عقود و ايقاعات شرط است ـ رد مي كند. ۳
دانش نجوم و نقش آن
علامه، دانش نجوم را در فهم و نقد حديث به کمک گرفته، معتقد است که در قرآن و حديث بر صحت آن دليل داريم. او در ذيل آيه وَلِتَعْلَمُوا عَدَدَ السِّنِينَ وَالْحِسَابَ۴ مي‌نويسد:
اين آيه کريمه دلالت مي‌کند بر صحت علم نجوم که از روي سير ماه و خورشيد و حساب و حرکات ستارگان باشد. ۵
و در تفسير آيه بِالنَّجْمِ هُمْ يَهْتَدُونَ۶ مي آورد:
پس علم نجوم براي اين مقصود ممدوح و مطلوب خداوند است. ۷
او در ذيل حديثي که عياشي از امام رضا( نقل کرده است، مي‌گويد:
ياد گرفتن و آموزش دادن آن صحيح است. ۸
و در ذيل سخن راوي که به امام( مي‌گويد: “ اِنَّ النَّاسَ يَقُولُونَ ان النجوُم لَا يَحِلُّ النَظَرُ فِيهَا...» و در آن، اظهار علاقه براي يادگيري دانش نجوم مي کند، مي‌گويد:
حاصل مفاد حديث، جواز بررسي نجوم است، چه در احکام و چه در حساب؛ اگر چه احکام آن مورد اعتماد نيست، ولي بطلان شيء غير حرام بودن آن است. ۹
و در ذيل برخي از احاديث، آنها را دال بر صحت علم نجوم دانسته ۱۰ و به دفاع از آنها پرداخته است. ۱۱
1.همان، ج۱، ص۳۱۵ .
2.همان، ج۱۶، ص۶۸۳ .
3.همان، ج۲۱، ص۲۶۵؛ نيز ر.ك: مجمع البيان، ج۳، ص۱۱۰ .
4.سوره اسراء، آيه ۱۲ .
5.«و تا شماره سال‌ها و حساب [عمرها و رويدادها] را بدانيد» (منهج الصادقين، ج۵، ص۲۶۸) .
6.سوره نحل، آيه ۱۶ .
7.«و آنها به وسيله ستاره [قطبي] راه‌يابي مي‌کنند» (منهج الصادقين، ج۵، ص۱۸۴) .
8.مجمع البيان، ج۸، ص۴۴۹ .
9.«مردم مي‌گويند بررسي نجوم حلال نيست» (شرح اصول الكافي، ج۱۲، ص۲۵۶) .
10.همان، ج۱، ص۴۶۳ .
11.همان، ج۱۲، ص۵۱۲ .
