همو مي‌نويسد:
فهم صحابه حجيت ندارد، بويژه در مواردي كه نظم و اسلوب كلام با آن سازگار نباشد. ۱
بي ترديد، همين اظهار نظرهاي صريح و برخورد صاحب المنار نسبت به اقوال صحابه است كه افرادي همچون ذهبي را شگفت زده كرده و نوشته است:
عجيب از شيخ محمد رشيد رضاست كه حتي اخبار صحيح السند منسوب به ابن عباس را مرسل مي‌داند و مردود مي‌شمارد و از آنجا كه او عارف به علم حديث است، گمان نمي‌كنم كه حكم مرسل صحابي بر او پوشيده باشد. ۲
عادل نبودن همه صحابه
در خصوص تعريف صحابي دو نظر عمده وجود دارد: اول، آن‌كه معناي صحابي از اصل معناي لغوي آن مشتق شده و به هر مسلماني كه پيامبر( را هر چند يك لحظه، ديده باشد، صحابه گفته مي‌شود ۳ و تعريف دوم ـ كه بيشتر برمعناي عرفي استوار است ـ صحابه را كسي مي‌داند كه مدتي با پيامبر( مجالست و همنشيني داشته باشد. ۴ با بررسي تفسير المنار مشخص مي‌شود كه مؤلفان آن به تعريف دوم گرايش دارند؛ به گونه‌اي كه رشيدرضا معتقد است صفاتي كه در خصوص صحابه در قرآن آمده، بر تمام كساني كه محدثان اسم صحابي را بر آنها نهاده‌اند، هر چند پيامبر( را يك بار ديده باشند، اطلاق نمي‌شود. ۵
دربارة عدالت صحابه نيز ديدگاه رشيد رضا قابل توجه است. وي، با وجود آن‌كه در مواضع متعددي از تفسيرش به فضايل صحابه، مخصوصاً خلفاي راشدين و همچنين اصحاب بدر و مهاجران و انصار پرداخته ۶ و به شدت بر شيعيان انتقاد وارد مي‌كند كه چرا صحابه را طعن مي‌كنند، ۷ بر خلاف بسياري از علماي اهل سنت، ۸ به عدالت همه صحابه معتقد نيست. رشيد رضا قول به عدالت جميع صحابه را رد كرده و آن را يك قاعدة اغلبي مي‌نامد و معتقد است تمام آنها عادل نبوده‌اند:
القاعدة عند اهل السنة أن جميع الصحابة عدول فلا يخل جهل اسم راو منهم بصحة السند و هي قاعدة أغلبية لا مطردة، فقد كان في عهد النبيb منافقون. ۹
1.همان، ج۵، ص۱۳ .
2.التفسير و المفسرون، ج۲، ص۲۷۵ .
3.فتح المغيث، ج۳، ص۹۳ .
4.مقدمة ابن‌صلاح، ص۱۴۶ (نوع سي و نهم) .
5.المنار، ج۴، ص۵۹ .
6.براي نمونه رك: همان، ج۴، ص۲۰۲، ج۱۰، ص۲۳ و ۲۴، ج۴، ص۵۹ و ۶۰ و... .
7.همان، ج۱۱، ص۱۶ .
8.ابن‌حجر در الإصابة در اين باره ادعاي اجماع كرده و مي‌نويسد: «اتفق اهل السنة علي ان الجميع عدول و لم يخالف في ذلك إلا شذوذ من المبتدعه» ( الاصابة، ج۱، ص۱۷) .
9.المنار، ج۹، ص۵۰۶ .
