با وجود کثرت اين روايات، عقل آنها را نمي‌پذيرد. ۱
همان‌گونه كه بيان شد، مفسر المنار تنها به بيان تعارض روايات با عقل بسنده نكرده، بلكه در موارد نسبتاً زيادي از استدلال‌هاي عقلاني در ارزيابي روايات بهره گرفته است كه به دو مورد اشاره مي‌كنيم:
1. رشيد رضا به شكلي نسبتاً مفصل، به احاديث اشراط الساعة پرداخته و با وجود آن‌كه در مجموع به أشراط الساعة معتقد است، اما به طرق متعددي روايات آن را نقد كرده كه عمده‌ترين ادله او عقلي است. او مي‌نويسد:
اين احاديث با حكمت خداوند در اخفا و پنهان داشتن زمان قيامت منافات دارد. علاوه بر آن، در اين روايات، برخي از علاماتي كه براي قرب قيامت بيان شده، به تدريج حاصل مي‌شود (مانند كثرت زنا، شبيه شدن زنان به مردان و ...) و در نتيجه، موجب يادآوري قيامت و وقوع آن نخواهد شد. از اين رو، فايده و نفعي كه شارع از بيان آن داشته، حاصل نخواهد گرديد. و از طرف ديگر، تا زماني‌كه برخي از اين علامات (مانند ظهور دجال و ...) حاصل نشود، مردم مطمئن خواهند بود كه قيامت واقع نخواهد شد. از اين رو، از اين‌كه قيامت ناگهان بر پا شود، در امنيت خواهند بود و اين اعتقاد موجب مي‌شود كه مردم هيچ آمادگي براي آن روز نداشته باشند. در نتيجه، فايده‌اي براي اين علامات از سوي شارع وجود ندارد. ۲
به نظر مي‌رسد برخي از ادله رشيدرضا در نقد روايات اشراط الساعة قابل مناقشه باشد؛ به عنوان مثال، وي معتقد است كه اين احاديث با حكمت خداوند در عدم تعيين وقت قيامت، منافات دارد. بايد بگوييم وجود اشراط الساعة تنها نزديكي برپايي قيامت را مشخص مي‌كند و نه زمان دقيق آن را . از طرف ديگر، منظور از نزديك بودن قيامت (بعد از ظهور اشراط الساعة) در مقايسه با كل زمان آفرينش است كه براي بشر نامعلوم است و در نتيجه، هيچ منافاتي با اخفاي زمان آن وجود ندارد.
دليل ديگر او مبني بر اين‌كه، مردم تا زمان وقوع اشراط الساعة در امنيت به سر خواهند برد، نيز صحيح نيست؛ زيرا كسي از زمان وقوع اشراط الساعة اطلاعي ندارد و ممكن است در هر زماني، به سرعت و پشت سر هم رخ دهد. از اين رو، معتقدان به اشراط الساعة هر زمان در آمادگي به سر خواهند برد.
2. رشيد رضا در كنار ادلة گوناگون در رد احاديث دجال، به اين نكته اشاره مي‌كند كه چگونه اين احاديث صحيح است؛ در حالي‌كه در احاديث مزبور، خوارق و اعمالي را به دجال نسبت مي‌دهند كه با آيات و نشانه‌هايي كه خداوند به پيامبران اولوالعزم خود داده تا مردم را هدايت كنند، برابري مي‌‌كنند آيا معقول است كه خداوند چنين نشانه‌ها و آياتي را براي گمراه كردن مردم به دجال بدهد؟ ۳
اين استدلال رشيد رضا نيز صحيح نيست؛ زيرا محدثان اهل سنت، پيش از او به اين سؤال پرداخته و جواب مقتضي به آن داده‌اند؛ به عنوان مثال، نووي در شرح خود بر صحيح مسلم در پاسخ به اين سؤال مي‌گويد:
1.همان، ج۲، ص۴۸۴ .
2.همان، ج۹، ص۴۸۳ ـ ۴۸۹ .
3.همان، ج۹، ص۴۹۰ .
