کاستيها و لغزشهاي يک نوشته
در گزارش زندگي فضل بن شاذان نيشابوري (م 260ق)
دكتر مهدي بيات مختاري ۱
چکيده
فضل بن شاذان نيشابوري، بيترديد، يكي از ارجمندترين فقيهان و متكلمان صاحب فكر و نوآوري است كه در دهه هاي پاياني سده دوم هجري متولد و حداكثر دو ماه پيش از شهادت امام عسكري(، به سال 260هجري، با مرگ شهادتگونه فوت کرد. او از صحابيان چهار امام معصوم «رضا، جواد، هادي، عسكري(» بوده كه با استعداد و تلاش شگرف خويش، نفشي والا و سترگ در انتقال ميراث شيعي داشته و به منظور تبيين و مرزباني از آن مكتب، به تاليف 180 نگاشته توفيق يافته است. دايرة المعارف تشيّع ـ كه از فرآوردههاي عرصه فرهنگ و معارف سالهاي اخير است ـ از رهگذر اينكه ابنشاذان از دانشمندان آن ساحت و مكتب است، به زندگي او در حد كمتر از نصف صفحه پرداخته كه سوگمندانه بايد گفت كه همان حجم اندك ـ كه خود نوعي گلايه را به همراه دارد ـ دستخوش آشفتگي و ناسره نويسي شده و رهاوردي كه برآيند پژوهش و تحقيق باشد، به دست نداده است. دربارة موضوع نژاد، اساتيد، شاگردان، نگاشتهها و زاويهاي از فراز و فرود حيات سياسي او ره به صواب پيموده نشده است و آميخته با كاستيهاست. در اين مقاله به خلاءهاي آن متن پرداخته شده كه اميد است به غني سازي آن متن در چاپهاي بعد كمك نمايد.
کليد واژهها: دايرة المعارف تشيع، فضل بن شاذان، نقد کتاب.
درآمد
نويسنده محترم عنوانِ «فضل بن شاذان نيشابوري» در دايرة المعارف تشيّع
۲ با روش اختصار و گزيده گويي در حد کمتر از نصف صفحه و با ساختاري روان، خوش خوان و پيراسته از تعقيد و ابهام گويي، به أبعاد شخصيتي «ابنشاذان» پرداخته که به نظر راقم اين سطور از ضعف محتوايي و معنايي به دور نمانده و دستخوش آشفتگي و هرج و مرج ناشي از نقصان پژوهش گرديده است.
1.دکتري علوم قرآني و حديث و عضو هيأت علمي دانشگاه سيستان و بلوچستان .
2.دايرة المعارف تشيع، ج۱، ۳۵۵ .