كتاب عليّ (ع) - صفحه 69

۸.محمّد بن الحسين ، عن جعفر بن بشير ، عن عنبسة ، عن الحسين بن علي قال : جاء مولى لهم فطلب منه كتابا ، فقال :هو عند جعفر . فقلت : ولم صار عند جعفر؟ قال : كان عند علي بن الحسين عليه السلام ، ثمّ كان عند أبي جعفر ، ثمّ هو اليوم عند جعفر . ۱

۹.محمّد بن الحسين ، عن ابن فضّال ، عن ابن بكير ، عن زرارة ، عن أبي عبد اللّه عليه السلام قال :ما مضى أبو جعفر عليه السلام حتى صارت الكتب إليّ . ۲

ج . در مواردى از احاديث منقول در ذيل كتاب على¨ ، يقين به نقل به معنا وجود دارد ، ولى در شمارش ، آنها را مستقل آورديم ، مانند احاديث : 14 و 15 و 16 و 17 ؛ 21 و 22 و 23 و 24 ؛ 29 و 30 و 31 ؛ 44 و 45 ؛ 50 و 51 ؛ 54 و 55 ؛ 57 و 58 ؛ 61 و 62 ؛ 63 و 64 و 65 ؛ 67 و 68 و 69 ؛ 71 و 72 ؛ 74 و 75 و 76 و 77 ؛ 79 و 80 ؛ 82 و 83 ؛ 88 و 89 ؛ 91 و 92 و 93 و 94 و 95 و 96 ؛ 104 و 105 و 106 و 107 و 108 ؛ 110 و 111 و 112 ؛ 114 و 115 ؛ 135 ؛ 145 و 146 و 147 و 148 و 149 و 150 و 151 ؛ 153 و 154 .
نتيجه آن است كه در 31 مورد نقل به معنا وجود دارد و از 151 حديث تنها 120 حديث غيرر مكرر از كتاب على¨ نقل شده است .
د . برخى از پژوهشگران ، كسانى را كه كتاب على¨ را رؤيت يا قرائت كرده اند ، برشمرده اند و از محمّد بن سليم ، زراره ، حكم بن عتيبه و عذافر صيرفى نام برده اند . ۳
ه . برخى از پژوهشگران ، راويان كتاب على¨ را استخراج كرده و آنها را 49 ۴ نفر دانسته اند و برخى با تتبع بيشتر تعداد آنان را به 74 نفر رسانده اند . فهرست اين 74 نفر به ترتيب حروف الفبا از اين قرار است :
ابان بن تغلب ، ابراهيم بن عيسى (ابو ايّوب خراز) ، اسحاق بن عمار ، ايّوب بن راشد ، بريد بن معاويه عجلى ، بكر بن كرب ، جابر بن يزيد جعفى ، جميل بن دراج ، حسن بن علي فضّال ، حسين بن زيد ، حسين بن علوان مكى ، حسين بن على بن الحسين ، حفص بن بخترى ، حكم بن عتيبه ، جلى ، حماد صائغ ، حمران بن اعين ، حنان بن سدير ، خالد بن اوفى ، رفاعه ، زرارة بن اعين ، زياد بن عيسى (ابو عبيده حذاء) ، زياد بن منذر ، سلمه بياع سابرى ، سليم بن قيس هلالى ، سليمان بن خالد ، سماعة بن مهران ، سورة بن كليب ، صبيح ابو الصباح ، طلحة بن زيد ، عبد الاعلي بن اعين ، عبد الرحمن بن حجاج ، عبد الرحمن بن سيابه ، عبد الرحمن بن ابى عبد اللّه بصرى ، عبد اللّه بن ابى يعفور ، عبد اللّه بن بكير ، عبد اللّه بن سليمان ، عبد اللّه بن ميمون قداح ، عبد اللّه بن يحيى كاملى ، عبد الغفار بن قاسم (ابو مريم انصارى) ، عبد الملك بن اعين ، عبيد بن زراره ، عذافر صيرفى ، على بن ابى حمزه بطائنى ، على بن جعفر ، على بن حسين ، على بن حنظله ، على بن رئاب ، على بن يقطين ، عنبسة بن سجاد عابد ، عنسبة بن مصعب ، عمر بن أبان كلبى ، عمر بن يزيد بياع سابرى ، فضل بن عبد الملك ، فضيل بن يسار ، قاسم بن سليمان ، محمّد بن حكيم ، محمّد بن عبد الملك ، محمّد بن مسلم ثقفى ، مروان ، معتِّب ، معروف بن خرَّبوذ ، معلَّى بن خنيس ، مفضل بن عمر ، منصور بن حازم ، يعقوب بن شعيب ، يعقوب بن ميثم تمار ، ابو بصير ليث مرادى ، ابو بصير يحيى بن قاسم ، ابو خالد كابلى ، ابو شيبه خراسانى ، ابو كهمس .
يادآورى مى شود برخى از اين راويان ، هم اين كتاب را ديده و هم درباره اش روايت كرده اند و هم از محتواى آن خبر داده اند ، مانند محمّد بن مسلم و زراره . و برخى تنها درباره كتاب على¨ حديث نقل كرده اند ، مانند منصور بن حازم . دسته سوم درباره آن روايت نقل كرده و از محتواى آن خبر داده اند ، مانند طلحة بن زيد . ۵
اينك پس از بيان اين نكته هاى پنجگانه متن كتاب على¨ در چهار باب آورده مى شود :

1.بصائر الدرجات ، ص ۱۸۶ ؛ بحار الأنوار ، ج ۲۶ ، ص۵۲ .

2.بصائر الدرجات ، ص ۱۶۷ ، ح ۲۰ ؛ الإمامة والتبصرة ، ص ۶۵ ؛ بحار الأنوار ، ج ۲۶ ، ص۵۳ ، ح ۱۰۶ .

3.تهذيب المقال ، ج ۱ ، ص ۱۵۸ .

4.پژوهشى در تاريخ حديث شيعه ، ص ۴۳ ـ ۴۵ .

5.در جستجوى كتاب على¨ ، ص ۸۶ ـ ۱۳۸ ، پايان نامه كارشناسى ارشد ، دانشگاه علوم اسلامى رضوى ، سيد على سجادزاده .

صفحه از 154