بوده باشد كه منكشف است بر او اصلح و اجمل و آن ذات منشأ نيكى باشد و نيكى بر او مترتّب بشود از ذات و اين معنى كمال است نه استكمال و عين ذات است.
دويم آن كه رسانيدن به فعل است و ذاتى فاعل نيست كه آن صفتِ نيك در آفرينش و ايجاد بوده باشد كه بدون فعل و ايجاد نيكى در ذات فاعل و موجد يافته نشود و در مرتبه ذات ، محقق نباشد. به اين معنى كه افاضه ، اضافه /16/ محض باشد ميان جاعل و مجعول و وجود. چنين نيكى ، موقوف به وجود معلول و مجعول است و در ذاتِ علّت و ذاتى او نيست و استكمال هست و لكن ذات مبدأ تعالى منزّه از معنى ثانى است و موصوف به معنى اوّل است و اين است كه امام عليه السلام فرمود: و لا لفضل منزلة لم يبلغها إلّا به.

[ صفات الهى ]

۰.متن:
قَالَ عِمْرَانُ: يَا سَيِّدِي ، هَلْ كَانَ الْكَائِنُ مَعْلُوماً فِي نَفْسِهِ عِنْدَ نَفْسِهِ؟ قَالَ الرِّضَا عليه السلام : إِنَّمَا يَكُونُ الْمَعْلِمَةُ بِالشَّيْءِ لِنَفْيِ خِلَافِهِ وَ لِيَكُونَ الشَّيْءُ نَفْسُهُ بِمَا نُفِيَ عَنْهُ مَوْجُوداً وَ لَمْ يَكُنْ هُنَاكَ شَيْءٌ يُخَالِفُهُ فَتَدْعُوهُ الْحَاجَةُ إِلَى نَفْيِ ذلِكَ الشَّيْءِ عَنْ نَفْسِهِ، بِتَحْدِيدِ مَا عَلِمَ مِنْهَا. ^۱ أَ فَهِمْتَ يَا عِمْرَانُ؟ قَالَ : نَعَمْ وَ اللَّهِ يَا سَيِّدِي.

شرح:
و چون كه عمران از مرتبه ذات سؤال نمود و جواب يافت و خواست كه از مرحله صفات نيز سؤال نمايد. و در مرحله صفات ، اشرف آنها علم است كه آن را امام الائمه گويند. لهذا گفت آنچه گفت.
در بعضى از نسخ« بتحديد ما علم» ديده شد ، اگر چه بدون لام واضح تر است به اضافه تحديد به سوى لفظ «ما» كه موصوله است و يا موصوفه و با «لام» هم صحيح است كه تحديد را منوّن بخوانيم و از اضافه قطع نماييم و لام جارّه را متعلّق به تحديد سازيم.