سيف منتضي شرح حديث امام رضا (ع) (شرح حديث عمران صابى) - صفحه 297

و گفتگو را.
از جمله امثال ، آن است كه امام عليه السلام سابقا فرمود مَثَل جعل واجب، ممكنات را مَثَل اضائه سراج است كه نه چيزى از او كم آيد و نه چيزى در او فزايد و نه او در مستضى است و نه مستضى در اوست.
و باز از آن جمله است تأثيرات نفس در بدن كه نه قائم است به بدن و نه داخل در بدن. و موافق اين مقام است حديث از امير المؤمنين عليه السلام : من عرف نفسه فقد عرف ربه. ۱
و از آن جمله است صدور آثار از نفوس كبار اذكياء ابرار در اجرام سماوى و احجار و اثمار به اذن خداوند قهار غفار بدون توسط اسباب و آلات كار در روزگار، چنان كه وارد شده است در اخبار و آثار انبيا و اوليا و انصار. و امثال اينها از براى صاحب دل هوشيار ، بى شمار و بى احصاء است ؛ با اين كه گفته شده است از مطلب دورى و اين نيست جلوگاه دل كور.

يار نزديك تر از من به من استخاك بر فرق من و تمثيل من
و فرمود : «وَ لِلَّهِ الْمَثَلُ الْأَعْلَى»۲ . كلمه لام مفيد اختصاص است ؛ يعنى خدا را مختص است مثل فرمودن مثل اعلى و عالم هم مثل از راه وحى و تنزيل ملك جليل مى گويد ، جاهل راهى به غلط مى پويد . و باز تجديد كلام مى شود به اين كه مراد از نور زمانى كه مبدأ فياض شد كلام امام عليه السلام در مقام تحقيق و ارشاد به ادراك سبب فاعلى مى شود مر ابصار را /55/ و در رد به عمران.
و شك نيست كه ضوء ، چنان كه عمران ذكر كرده است ، ممكن نيست كه فاعل ابصار شود و بر فرض اين كه فاعل صورت ادراكيه بشود ، نافع به مطلب عمران

1.مجمع البحرين ، ج ۲، ص ۲۴۰ و ج ۴، ص ۳۴۸ ؛ شرح اُصول الكافي ، محمد صالح مازندرانى، ج ۳ ، ص ۲۳ و ۷۰ و ج ۴، ص ۱۱۸ و ج ۶ ، ص ۷۰؛ شرح مئة كلمة، ابن ميثم البحرانى، ص ۵۷ ؛ شرح كلمات امير المؤمنين عليه السلام ، عبد الوهاب، ص ۹ ؛ الصراط المستقيم ، ج ۱، ص ۱۵۶؛ عوالى اللئالى، ج ۱، ص ۵۴ و ج ۴ ، ص ۱۰۲؛ الجواهر السنيه، ص ۱۱۶؛ بحار الأنوار ، ج۲، ص ۳۲ از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله ، و ج ۶، ص۲۵۱ و ج ۵۷، ص ۳۲۴؛ و ج ۵۸، ص۹۱ و ۹۹ و ج ۶۶، ص ۲۹۳ و ج ۶۷، ص ۳۵ .

2.سوره نحل، آيه ۶۰.

صفحه از 350