اعتبار و لحوق تجدد ، و تغير نيست مگر به اعتبار تعلقات و متعلقات.
و قول امام عليه السلام : و كان أوّل إبداعه و إرادته /۶۳/ و مشيته الحروف التي جعلها أصلاً لكل شيء ، و دليلاً على كل مدرك ، و فاصلاً لكل مشكل ، اشاره است به سوى اوّل مبتدعات به ابداع علمى كه مسبوق است به علم اجمالى.
و چون كه مرتبه علم تفصيلى عين ابداع و اراده خداست مر موجودات خارجيه را و مناط ظهور عينى آن موجودات است، پس آن موجودات از حيثيتى مبتدع و از حيثيتى ابداع و اراده است و به اين جهت فرمود كه : أوّل إبداعه و إرادته و مشيته الحروف.
و چون كه امام عليه السلام اوّل معلومات تفصيليه را حروف قرار [داد] و اين واضح نبود و واضح فرمود به قول خودش : التي جعلها أصلاً لكل شيء و دليلاً على كل مدرك؛ يعنى: چون حروف ، اصل هر شئ است و به سبب حروف ظهور هر شى ء است به اعتبار وجود علمى كه تابع است مر وجود روحانى را اگر چه به اعتبار وجود عينى مؤخرند؛ زيرا كه در مرتبه وجود عينى كه وجود برزخى است از جمله اعراض متعاقبه است و قائم است به جسم لطيفى كه قابل قرع و قلع است. و معلوم است كه حروف به اين اعتبار منافر از جسم خواهد بود و از براى آنها بقايى نخواهد بود ولكن آنها را وجود روحانى ملكوتى هست ، چنان كه از علماى علم حروف مذكور است.
و واضح است كه حروف دليل كل شئ است . چنان كه در ظاهر دلالت با حروف است ،در باطن هم دلالت با حروف است. بلكه اصل كل شئ خوانده است امام عليه السلام و اين مرتبه منشئيت و عليت است، پس لا جرم تقدم به كل شئ بايد داشته باشد از باب تقدم علّت بر معلول كه تقدم حقيقى واقعى است. و حروف ، اوّل مبدعات علمى است و ساير اشيا مترتب است ظهور آنها بر ظهور حروف.
پس معلوم شد كه مرتبه /64/ غيب الغيب از براى حروف ، همان مرتبه اجماليه و مرتبه تفصيل ، مرتبه كلمات عينيه است و مرتبه طبيعت در اعيان ، مرتبه حروف وجوديه است و مرتبه تحقق شخصى، همان مرتبه كلمات وجوديه است.
بعد از آن امام عليه السلام فرمود: و فاصلاً لكل مشكل ، و بتلك الحروف تفريق كل شئ من اسم حق أو باطل أو فعل أو مفعول أو معنى أو غير معنى، در حالتى كه گشايش دهنده است و