سوگندهای قرآن
پرسش :
در قرآن به چه چیزهایی قسم خورده شده؟
پاسخ :
«مُقسَمٌ به»هاى قرآن در يك تقسيم بندى، دو دسته اند: خداى سبحان و مخلوقات او[۱]كه به اجمال به آنها اشاره مى شود:
الف - سوگند به خداوند
در قرآن كريم بارها به خداوند يا افعال و صفات الهى سوگند ياد شده است و برخى قرآن پژوهان آنها را در دو بخش سوگند به ذات و صفات گنجانده اند:
(تَاللَّهِ لَتُسَْلُنَّ عَمَّا كُنتُمْ تَفْتَرُونَ .[۲]
به خداوند سوگند ، از آنچه هماره افترا مى زديد ، بازخواست مى شويد) .
(فَوَ رَبِ السَّمَآءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِّثْلَ مَآ أَنَّكُمْ تَنطِقُونَ .[۳]
سوگند به پروردگار آسمان و زمين كه او حق است ؛ به همان سان كه شما سخن مى گوييد).
ب - سوگند به صفات و افعال فرشتگان
در چهار جاى قرآن به فرشتگان سوگند ياد شده است كه در چهار سوره صافّات، مرسلات، نازعات و ذاريات آمده اند:
(وَ الصَّفَّتِ صَفًّا .[۴]
سوگند به صف بستگان كه صف با شكوه بسته اند) .
(وَ الْمُرْسَلَتِ عُرْفًا .[۵]
سوگند به فرستادگان پى در پى) .
(وَ النَّزِعَتِ غَرْقًا .[۶]
سوگند به كَنندگان جان كه به سختى جان مى ستانند) .
(فَالْمُقَسِّمَتِ أَمْرًا .[۷]
پس تقسيم كنندگان امور) .
ج - سوگند به پيامبر اكرم صلى اللَّه عليه و آله
تنها در يك سوره با صراحت به آن حضرت سوگند ياد شده است:
(لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِى سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ .[۸]
سوگند به جان تو ، كه آنان در مستى شان سرگردان بودند) .
و در آيات ديگرى نيز به گونه اى غير صريح به آن حضرت سوگند ياد شده است:
(وَ شَاهِدٍ وَمَشْهُودٍ .[۹]
سوگند به شاهد و شهادت داده شده) .
(لَآ أُقْسِمُ بِهَذَا الْبَلَدِ * وَ أَنتَ حِلُّ بِهَذَا الْبَلَدِ .[۱۰]
سوگند به اين شهر . و حال آن كه تو در اين شهر جاى دارى) .
د - سوگند به قرآن كريم
در پنج آيه، قرآن كريم، با كلمه «قرآن» و «كتاب»، مُقسَمٌ به قرار گرفته است:
(يس * وَ الْقُرْءَانِ الْحَكِيمِ .[۱۱]
يس . سوگند به قرآن حكيم) .
(حم * وَ الْكِتَبِ الْمُبِينِ .[۱۲]
حم . سوگند به كتاب روشنگر) .
(ق وَ الْقُرْءَانِ الْمَجِيدِ .[۱۳]
ق . سوگند به قرآن مجيد) .
(حم* وَ الْكِتَبِ الْمُبِينِ .[۱۴]
حم . سوگند به كتاب روشنگر) .
(ص وَ الْقُرْءَانِ ذِى الذِّكْرِ .[۱۵]
ص . سوگند به قرآنِ دارنده ذكر).
ه - سوگند به قيامت
(لَآ أُقْسِمُ بِيَوْمِ الْقِيَمَةِ .[۱۶]
سوگند به روز قيامت) .
(وَ الْيَوْمِ الْمَوْعُودِ .[۱۷]
سوگند به روزِ وعده داده شده).
و - سوگند به نَفْس انسان
(وَ نَفْسٍ وَ مَا سَوَّلهَا .[۱۸]
سوگند به نفس و آن كه آن را ساخت) .
همچنين سوگند به عصر،[۱۹]قلم و آنچه مى نگارند،[۲۰]كتاب،[۲۱]اسبان مجاهدان،[۲۲]پدر و فرزند،[۲۳]آسمان و زمين،[۲۴]خورشيد و نور آن،[۲۵]روز و شب،[۲۶]سپيده صبح،[۲۷]غروب آفتاب،[۲۸]شب هاى دهگانه،[۲۹]ستاره،[۳۰]ماه،[۳۱]باد،[۳۲]ابر،[۳۳]شهر مكه،[۳۴]محل نزول وحى بر حضرت موسى،[۳۵]بيت معمور،[۳۶]دريا،[۳۷]كشتى،[۳۸]انجير و زيتون،[۳۹]شفع و وَتْر،[۴۰]تمام هستى[۴۱]و ... از ديگر قسم هاى قرآنى اند.
[۱]البرهان فى علوم القرآن : ج ۳ ص ۴۰ ، ۴۲؛ الإتقان فى علوم القرآن : ج ۲ ص ۳۵۰ - ۳۵۱.
[۴]صافّات : آيه ۱؛ التبيان فى تفسير القرآن : ج ۸ ص ۴۸۱.
[۵]مرسلات : آيه ۱؛ تفسير الأصفى : ج ۲ ص ۱۳۹۰.
[۶]نازعات : آيه ۱؛ تفسير الطبرى : ج ۳۰ ص ۳۵.
[۷]ذاريات : آيه ۴؛ تفسير الطبرى : ج ۲۶ ص ۲۴۱؛ التبيان فى تفسير القرآن : ج ۹ ص ۳۷۹.
[۹]بروج : آيه ۳؛ تفسير الطبرى : ج ۵ ص ۱۳۰ و ج ۳۰ ص ۱۶۳؛ التبيان فى تفسير القرآن : ج ۱۰ ص ۳۱۶.
[۲۲]عاديات : آيه ۱؛ تفسير الطبرى : ج ۳۰ ص ۳۴۷؛ مجمع البيان : ج ۱۰ ص ۴۲۳.
[۲۴]ذاريات : آيه ۷؛ شمس : آيه ۵ - ۶.
[۳۲]ذاريات : آيه ۱؛ مرسلات : آيه ۲؛ التبيان فى تفسير القرآن : ج ۹ ص ۳۷۸ .
[۳۳]ذاريات : آيه ۲؛ الكشاف : ج ۴ ص ۱۳؛ مجمع البيان : ج ۹ ص ۲۵۴.
[۳۴]بلد : آيه ۱، تين : آيه ۳.
[۳۸]ذاريات : آيه ۳؛ الكشاف : ج ۴ ص ۱۳؛ مجمع البيان : ج ۹ ص ۲۵۴.
بخش پاسخ گویی پایگاه حدیث نت