20 ـ آرزو

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
الأملُ رَحمةٌ لاُِمّتي، و لَوْ لا الأملُ ما أرْضَعَتْ والِدَةٌ وَلَدَها، و لا غَرَسَ غارِسٌ شَجَرا.^۱

۰.آرزو، براى امت من رحمت است. و اگر آرزو نبود، هيچ مادرى فرزند خود را شير نمی‏داد و هيچ باغبانى درختى بر نمی‏نشاند.

۰.تنبيه الخواطر:
بينما عيسَى بن مريم علیه السلام جالِسٌ و شَيخٌ يَعملُ بِمِسْحاةٍ و يُثيرُ بهِ الأرضَ، فقالَ عيسى علیه السلام: اللّهُمَّ انْزعْ عنه الأملَ. فَوَضَعَ الشَّيخُ المِسْحاةَ و اضْطَجَعَ، فَلَبِثَ ساعةً فقالَ عيسى علیه السلام: اللّهُمَّ ارْدُدْ إليهِ الأملَ، فقامَ فَجَعَلَ يَعملُ.^۲

۰.عيسى علیه السلام نشسته بود و پير مردى با بيل زمين را شيار مى‌كرد، عيسى علیه السلام فرمود: بار خدايا! آرزو (اميد) را از او برگير. آن پير در دم بيل را كنار نهاد و دراز كشيد. ساعتى گذشت و عيسى گفت: بار خدايا! آرزو را به او بازگردان.

۰.آن پير بي درنگ برخاست و شروع به كار كرد.

۰.امام علی علیه السلام:
اتَّقُوا باطِلَ الأملِ، فَرُبَّ مُسْتَقْبِلِ يومٍ ليسَ بِمُسْتَدْبِرِهِ، و مَغْبُوطٍ^۳

۰.في أوَّلِ لَيلِهِ^۴ قامَتْ بَواكِيهِ في آخِرِهِ.

۰.از آرزوى پوچ و باطل بپرهيزيد؛ زيرا چه بسا كسى كه به اميد فردا بود، ولى آن را پشت سر نگذاشت و چه بسا كسى كه در آغاز شب به او غبطه مى‌خورند ولى در پايان آن به حال او مى‌گريند.

۰.امام علی علیه السلام:
اتّقُوا خِداعَ الآمالِ، فكَمْ مِنْ مُؤَمِّلِ يومٍ لَم يُدْرِكْهُ، و بانيِ بِناءٍ لَم يَسْكُنْهُ، و جامِعِ مالٍ لَم يَأكُلْهُ!^۵

۰.از فريبندگى آرزوها بپرهيزيد؛ زيرا، بسا آن كه در آرزوى روزى [بهتر] بوده ولى آن را در نيافته و بسا آن كه خانه‌اى ساخته امّا در آن ننشسته و بسا آن كه مالى گرد آورده و آن را نخورده است.

۰.امام علی علیه السلام:
الأملُ كالسَّرابِ: يَغِرُّ مَنْ رَآهُ، و يُخْلِفُ مَن رَجاهُ.^۶

۰.آرزو چون سراب است كه بيننده‌اش را مى‌فريبد و اميدوارش را مأيوس مى‌سازد.

۰.امام علی علیه السلام:
إنّ الأملَ يُسْهي القلبَ، و يُكْذِبُ الوَعْدَ، و يُكْثِرُ الغَفْلَةَ، و يُورِثُ الحَسْرَةَ.^۷

۰.آرزو، دل را به گمراهى مى‌كشاند، وعده دروغ مى‌دهد، غفلت بسيار به بار مى‌آورد، و حسرت بر جاى مى‌گذارد.

۰.امام علی علیه السلام:
اعْلَمُوا أنّ الأملَ يُسْهي العقلَ، و يُنْسي الذِّكْرَ. فأكْذِبُوا الأملَ، فإنّه غَرُورٌ، و صاحِبُهُ مغْرُورٌ.^۸

۰.بدانيد كه آرزو، خرد را به غفلت و گمراهى مى‌كشاند و خدا را از ياد انسان مى‌برد؛ پس، آرزو را دروغين دانيد كه آرزو فريبنده است و آرزومند، فريب خورده.

۰.امام صادق علیه السلام:
كَمْ مِنْ نِعمةٍ للهِ على عبدِهِ في غَيْرِ أملِهِ، و كَمْ مِنْ مُؤَمِّلٍ أملاً الخِيارُ في غَيرِهِ.^۹

۰.بسا نعمتى كه خداوند به بنده‌اش مى‌دهد بى آن كه آرزويش را كرده باشد و بسا كسى كه آرزوى چيزى داشته و خلاف آن نصيبش شده است.

۰.امام صادق علیه السلام:
ـ مِن دُعائهِ يومَ عَرَفةَ ـ: أعُوذُ بكَ مِن دُنيا تَمنعُ خَيْرَ الآخِرةِ، و مِن حَياةٍ تَمنعُ خيرَ المَماتِ، و مِن أملٍ يَمنعُ خيرَ العَملِ.^۱۰

۰.ـ در دعاى خويش در روز عرفه ـ گفت: خدايا! به تو پناه مى‌برم از دنيايى كه مانع خير آخرت مى‌شود و از زندگانى‌اى كه مانع نيكو مردن مى‌گردد و از آرزويى كه مانع كار نيك شود.

۰.امام علی علیه السلام:
ما أطالَ عَبْدٌ الأملَ إلاّ أساءَ العَمَلَ.^۱۱

۰.هيچ بنده‌اى آرزو را دراز نكرد، مگر آن كه كردار را بد ساخت.