۳۰ ـ فراغت

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
أشَدُّ الناسِ حِسابا يَومَ القِيامَةِ المَكفِيُّ الفارِغُ، إن كانَ الشُغلُ مَجهَدَةً فالفَراغُ مَفسَدَةٌ.^۱

۰.روز قيامت سخت‌ترين حسابرسى را كسى دارد كه كارهايش را ديگران [از پيشكار و نوكر و خدمتكار] انجام دهند و خودش بيكار بگردد. گو اين كه كار كردن مايه رنج و زحمت است اما بيكارى موجب فساد و تباهى است.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
إنَّ اللهَ يُبغِضُ الصَّحيحَ الفارِغَ، لا في شُغلِ الدنيا ولا في شُغلِ الآخِرَةِ.^۲

۰.خداوند از شخص تندرست بيكاره كه نه در كار دنياست و نه سرگرم كار آخرت، نفرت دارد.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
خَلَّتانِ كثيرٌ مِن الناسِ فيهِما مَفتونٌ: الصِّحَّةُ والفَراغُ.^۳

۰.دو چيز است كه مايه فتنه (آزمايش يا فساد) بسيارى از مردم است: تندرستى و فراغت (بيكارى).

۰.امام علی علیه السلام:
مِن الفَراغِ تكونُ الصَّبوَةُ.^۴

۰.هوا و هوس برخاسته از فراغت است.

۰.امام علی علیه السلام:
اِعلَمْ أنَّ الدنيا دارُ بَلِيَّةٍ لم يَفرُغْ صاحِبُها فيها قَطُّ ساعَةً إلّا كانَت فَرغَتُهُ علَيهِ حَسرَةً يَومَ القِيامَةِ.^۵

۰.بدان كه دنيا سراى آزمايش و گرفتارى است، كه آدمى هرگز در آن ساعتى آسوده و بيكار نشود، مگر اين كه آن بيكارى در روز قيامت مايه افسوس او گردد.

۰.امام علی علیه السلام:
إنْ يَكُنِ الشُّغلُ مَجهَدَةً فاتِّصالُ الفَراغِ مَفسَدَةٌ.^۶

۰.اگر كار كردن مايه زحمت است، پيوسته بيكار بودن نيز موجب فساد است.

۰.امام زین العابدین علیه السلام:
ـ في دعائهِ ـ: وَاشغَلْ قُلوبَنا بِذِكرِكَ عن كُلِّ ذِكرٍ، وألسِنَتَنا بشُكرِكَ عن كُلِّ شُكرٍ، وجَوارِحَنا بطاعَتِكَ عن كُلِّ طاعَةٍ، فإن قَدَّرتَ لنا فَراغا مِن شُغلٍ فاجعَلْهُ فَراغَ سلامَةٍ، لاتُدرِكُنا فيهِ تَبِعَةٌ، ولاتَلحَقُنا فيهِ سَأمَةٌ، حتّى يَنصَرِفَ عنّا كُتّابُ السَّيّئاتِ بصَحيفَةٍ خالِيَةٍ مِن ذِكرِ سَيِّئاتِنا، ويَتَوَلّى كُتّابُ الحَسَناتِ عنّا مَسرورِينَ.^۷

۰.ـ در دعا ـ گفت: دل‌هاى ما را با ياد خود از هر يادى و زبان‌هايمان را با سپاس خود از هر سپاسى و اندام‌هايمان را با طاعت خود از هر طاعت ديگر باز دار و اگر فراغت از كارى براى ما مقدّر فرموده‌ای آن را فراغتى سالم قرار ده كه در آن گناهى ما را نرسد و دلزدگى به ما روى نياورد، تا فرشتگان نويسنده بدي‌ها با نامه‌اى خالى از گناهانِ ما برگردند و نويسندگان نيكي‌ها، شادمان از حسناتى كه براى ما نگاشته‌اند مراجعت كنند.

۰.امام زین العابدین علیه السلام:
ـ مِن دعائهِ في مكارمِ الأخلاقِ ـ: اللّهُمَّ صَلِّ على محمّدٍ وآلِهِ، واكفِني ما يَشغَلُنِي الاهتِمامُ بهِ، واستَعمِلْني بما تَسألُنِي غَدا عَنهُ، واستَفرِغْ أيّامِي فيما خَلَقتَنِي لَهُ.^۸

۰.ـ در دعاى مكارم الاخلاق ـگفت: بار خدايا! بر محمّد و آل او درود فرست و مرا از كارى كه اهتمام بدان [از عبادت و بندگيت] بازم مى‌دارد، بى نياز گردان و مرا به كارى وا دار كه فردا[ى قيامت] درباره آن از من بازخواست مى‌كنى و روزهاى مرا در راه آنچه براى آن آفريده شده‌ام، صرف نما.

۰.امام زین العابدین علیه السلام:
ـ أيضاً ـ: وارزُقْنِي صِحَّةً في عِبادَةٍ، وفَراغا في زَهادَةٍ.^۹

۰.ـ در همان دعا ـ گفت: تندرستى و صحّتى كه با عبادت گذرد و فراغتى كه با پارسايى همراه باشد، روزيم فرما.

۰.امام زین العابدین علیه السلام:
ـ مِن دعائهِ في يومِ عَرَفَةَ ـ: وأذِقْنيطَعمَ الفَراغِ لِما تُحِبُّ بِسَعَةٍ مِن سَعَتِكَ، والاجتِهادِ فيما يُزلِفُ لَدَيكَ وعِندَك، وأتحِفْني بتُحفَةٍ من تُحَفاتِكَ، واجعَلْ تِجارَتِي رابِحَةً، وكَرَّتي غيرَ خاسِرَةٍ، وأخِفنِي مَقامَكَ، وشَوِّقْني لِقاءَكَ.^۱۰

۰.ـ در دعاى روز عرفه ـ گفت: [خدايا!] به گشايشى از گشايش‌هايت مزه فراغت براى انجام آنچه تو دوست دارى و كوشش در آنچه [مرا] به تو نزديك می‌گرداند، به من بچشان و ارمغانى از ارمغان‌هايت سوى من بفرست و تجارتم را سودمند و بازگشتم را بى‌زيان قرار ده و مرا از مقامت بترسان و مشتاق ديدارت گردان.