42 ـ دل

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
إنَّ للهِ تعالى في الأرضِ أوانِيَ، ألا وهِي القُلوبُ، فَأحَبُّها إلَى اللهِ، أرَقُّها وأصفاها وأصلَبُها؛ أرقُّها للإخوانِ، وأصفاها مِن الذُّنوبِ، وأصلَبُها في ذاتِ اللهِ.^۱

۰.همانا خداوند متعال در زمين ظرف‌هايى دارد. بدانيد كه آن ظرف‌ها، همان دل‌هايند. پس دوست داشتنى‌ترين دل‌ها نزد خداوند، نازك‌ترين و صاف‌ترين و سخت‌ترين آنهاست: نازك‌ترين آنها براى برادران و صاف‌ترين آنها از گناهان و سخت‌ترين آنها در راه خدا.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
إنَّ اللهَ تباركَ وتعالى لا يَنظُرُ إلى صُوَرِكُم ولا إلى أموالِكُم ولكنْ يَنظُرُ إلى قُلوبِكُم وأعمالِكُم.^۲

۰.خداوند تبارك و تعالى، به چهره‌ها و دارايي‌هاى شما نمى‌نگرد، بلكه به دل‌ها و كرده‏های شما می‏نگرد.

۰.امام علی علیه السلام:
إنَّ هذهِ القُلوبَ أوعِيَةٌ، فخَيرُها أوعاها.^۳

۰.اين دل‌ها ظرف‌هايى است و بهترين آنها جاي‌گيرترين آنهاست.

۰.امام صادق علیه السلام:
مَوضِعُ العَقلِ الدِّماغُ، والقَسوَةُ والرِّقَّةُ في القلبِ.^۴

۰.جايگاه خرد، مغز است و قساوت و رقّت در دل است.

۰.امام صادق علیه السلام:
إنَّ مَنزِلَةَ القلبِ مِن الجَسَدِ بمَنزِلَهِ الإمامِ مِن الناسِ.^۵

۰.جايگاه دل نسبت به بدن، همچون جايگاه امام و پيشواست نسبت به مردم.

۰.امام صادق علیه السلام:
ـ في قولِهِ تعالى: «إلّا مَن أتَى اللهَ بِقَلبٍ سَليمٍ» ـ: القَلبُ السَّليمُ الذي يَلقَى رَبَّهُ، وليسَ فيهِ أحَدٌ سِواهُ، وكُلُّ قَلبٍ فيهِ شِركٌ أو شَكٌّ فهُو ساقِطٌ.^۶

۰.ـ درباره آيه: «مگر كسى كه دلى سالم به سوى خدا بياورد» ـ فرمود: دل سالم، دلى است كه پروردگارش را ديدار كند در حالى كه احدى جز او در خود نداشته باشد و هر دلى كه در آن شرك يا شك باشد، منحطّ است.

۰.عيسى علیه السلام:
القُلوبُ ما لم تَخرِقْها الشَّهَواتُ ويُدَنِّسْها الطَّمَعُ ويُقْسِها النَّعيمُ فَسوفَ تَكونُ أوعيَةً للحِكمَةِ.^۷

۰.دل‌ها بزودى ظرف‌هاى حكمت خواهند شد، اگر شهوت‌ها آنها را از هم ندرند و طمع، آلوده‌شان نسازد و نعمت، آنها را سخت نگرداند.

۰.امام علی علیه السلام:
لا يَسلَمُ لكَ قَلبُكَ حتّى تُحِبَّ للمُؤمنينَ ما تُحِبُّ لنفسِكَ.^۸

۰.دلت براى تو سالم نخواهد شد، مگر آن گاه كه براى مؤمنان همان پسندى كه براى خود مى‌پسندى.

۰.امام باقر علیه السلام:
لا عِلمَ كَطَلَبِ السَّلامَةِ،ولا سَلامَةَ كسَلامَةِ القَلبِ.^۹

۰.هيچ دانشى چون سلامت جويى نيست و هيچ سلامتى چون سلامت دل نيست.

۰.پیامبر خدا صلی الله علیه و آله:
لولا أنَّ الشَّياطينَ يَحومُونَ على قُلوبِ بَني آدَمَ لَنَظَرُوا إلَى المَلَكوتِ.^۱۰

۰.اگر نبود اين كه شيطان‌ها برگرد دل‌هاى آدميان مى‌گردند، هر آينه انسان‌ها ملكوت را مى‌ديدند.