خلفای عباسی

در حاشيه المناقب ، ابن شهر آشوب (ج ۲ ص ۲۷۶) ، خلاصه آنچه علّامه مجلسى آورده ، چنين است: نخستينِ عبّاسيان، سفّاح بود كه مهربان ترين شان بود ؛ دومى شان منصور بود كه خونريزترينِ آنان بود، يعنى با خدعه و نيرنگ، بسيارى را كُشت . پنجمين آنان، رشيد بود كه بزرگ آنان است؛ چون حكومت عبّاسيان به او استوار گشت . هفتمين آنان، مأمون بود كه عالم ترين شان بود . دهمين شان ، متوكّل بود كه به خاطر دشمنى [ با اهل بيت عليهم السلام ] و كشتن نزديك ترين يارانش كافرترينشان بود . پانزدهمين آنان، معتمد بود كه گرفتارى هايش به خاطر درگيرى هاى فراوانش با زنگيان بود . شانزدهمين آنان ، معتضد بود كه پس از ديدن امير مؤمنان در خواب ، روزگارش را در صله دادن بر علويان گذراند. هجدهمين آنان، مقتدر بود و مونس خادم ، عليه او خروج كرد و جنگيد و در بغداد، در جنگ كشته شد . پس از او سه تن از فرزندانش با لقب هاى «راضى» ، «متّقى» و «مطيع» خليفه شدند.

بيست و دومين نفر آنان، مكتفى باللّه بود، ولى از آن جايى كه دوره خلافت وى كوتاه بود، مرحوم علّامه مجلسى، احتمال اشتباه ناسخ و يا اشتباه راوى را داده و بيست و دوم را قادر باللّه و يا قائم بأمر اللّه دانسته است كه اوّلى ۸۶ سال عمر كرد و زمان حكومتش ۴۱ سال بود و دومى ۷۶ سال عمر كرد و مدت خلافتش ۴۴ سال بود. و گفته كه ظاهرا بيست و ششمين فرد آنان ، معتصم بود، در حالى كه معتصم ، سى و هفتمين پادشاه از بين آنان بود و منظور اين است كه اينان، بزرگان اين طايفه هستند و يا در طبقه بزرگانِ از اولاد عبّاس اند.[۱]