پيامبر اكرم[۱]صلى اللّه عليه و آله اُسوه برجسته ادب در زندگى فردى و اجتماعى بوده اند. يكى از جلوه هاى زيباى ادب، چگونگى فرا خواندن و خطاب قرار دادن ياران خويش و ديگر افراد اجتماع است. پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله هنجارهاى روزگار و جامعه خويش را در نظر داشتند و هر يك از آن هنجارها را كه مخالفتى با دستورهاى الهى نداشت، به تمام و كمال ، رعايت مى نمودند. از جمله آداب آن روزگار عرب كه هم اكنون نيز جارى است، فرا خواندن فرد با كُنيه به جاى اسم او بود. نزد عرب ها، فرا خواندن با كُنيه، نوعى احترام نهادن و گرامى داشتن مخاطب است و آن را از صدا زدن با نام و يا لقب دوست تر مى دارند . پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله با وجود فاصله بسيار زياد معنوى و اجتماعى با يارانش، آنها را در همه جا و به هر شكلى گرامى مى داشتند و آنان را با احترام و به كُنيه هايشان صدا مى زدند .
گفتنى است كه رعايت اين ادب، در جايى كه نام و كُنيه فرد، معلوم نيست و يا از ياد رفته است، به گونه ديگرى نمود مى يابد. پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله در موقعيت ياد شده ، راست ترين نام هر كس را براى خطاب قرار دادن او به كار مى گرفتند و مى فرمودند : «اى بنده خدا!» . البتّه ممكن است اين مسئله در يك فضاى خانوادگى و خصوصى و يا بسيار صميمى، دگرگون شود، همان گونه كه در متن حديث نيز اين امر در باره اصحاب، گفته شده است.
[۱]به قلم فاضل ارجمند ، جناب آقاى عبد الهادى مسعودى .
