129
علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

خداوند متعال ، كالاى دنيا را ، هر چند بزرگ باشد ، اندك و ناچيز مى‏شمارد و مى‏فرمايد :
«قُلْ مَتَعُ الدُّنْيَا قَلِيلٌ .۱
بگو : كالاى دنيا اندك است» .

امّا حكمت را «خير كثير» مى‏نامد :
«يُؤْتِى الْحِكْمَةَ مَن يَشَاءُ وَمَن يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِىَ خَيْرًا كَثِيرًا .۲
به هر كس كه بخواهد ، حكمت مى‏دهد و هر كه حكمت يابد ، بى‏گمان ، خيرى فراوان يافته است» .

1.نساء : آيه ۷۷ .

2.بقره : آيه ۲۶۹ .


علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
128

مى‏شود ،۱ تا آن جا كه كاملاً از بين مى‏رود۲ و در آن حال ، عقل به طور كامل ، زنده مى‏گردد۳ و زمام انسان را به دست مى‏گيرد و از آن پس ، زمينه‏اى براى انجام دادن كارهاى ناشايست در وجود او باقى نمى‏مانَد۴ و در نتيجه ، حكمت با عصمت‏۵ همراه مى‏گردد و در نهايت ، همه ويژگى‏هاى حكيم و عالم حقيقى براى آدمى حاصل مى‏گردد و در بالاترين مراتب علم و حكمت ، به والاترين درجات خودشناسى و خداشناسى مى‏رسد .۶

در اين مرتبت والا ، دل آدمى از هر چه فانى است ، گسسته مى‏گردد و به عالم بقا مى‏پيوندد ، چنان كه سرورِ حكما و اميرِ عرفا در تفسير حكمت مى‏فرمايد :
أوَّلُ الحِكمَةِ تَركُ اللَّذّاتِ ، وآخِرُها مَقتُ الفانِياتِ .۷
آغاز حكمت ، ترك لذّت‏ها و پايان آن ، نفرت از چيزهاى نابودشدنى است .

و نيز مى‏فرمايد :
حَدُّ الحِكمَةِ الإعراضُ عَن دارِ الفَناءِ ، وَالتَّوَلُّهُ بِدارِ البَقاءِ .۸
حكمت ، يعنى روى گرداندن از سراى ناپايدار و شيفتگى به سراى ماندگار .

اكنون با تأمّل در نقش حكمت در تكامل انسان ، روشن مى‏شود كه چرا

1.ر . ك : ص ۱۴۳ ح ۳۱۹ .

2.اشاره است به روايتى از امام على عليه السلام در وصف مؤمن : «ميتة شهوته» .

3.اشاره است به روايتى از امام على عليه السلام در وصف سالك إلى اللَّه : «قد أحيا عقله وأمات نفسه» .

4.ر . ك : ص ۱۴۵ ح ۳۲۳ .

5.ر . ك : ص ۱۴۵ (عصمت) .

6.ر . ك : ص ۱۵۱ (خودشناسى) .

7.ر . ك : ص ۱۱۸ ح ۲۷۷ .

8.ر . ك : ص ۱۱۸ ح ۲۷۵ .

  • نام منبع :
    علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)
تعداد بازدید : 87586
صفحه از 973
پرینت  ارسال به