قرآن كه كامل‏ترين برنامه تعاليم انبياى الهى است، دردمندان معرفت را از طريق موعظه ، تقوا ، ياد خدا ، دعا و استعاذه به درگاه حضرت حق و توبه ، درمان مى‏كند .

در كنار تعاليم انبياى الهى كه درمان اساسى بيمارى‏هاى جان ، و بويژه بيمارى‏هاى معرفت است ، بلا و حوادث تلخ زندگى ، داروى مسكّن اين بيمارى‏ها به شمار مى‏رود كه به هنگام ضرورت ، تجويز مى‏گردد . خداوند متعال تأكيد مى‏فرمايد :
«وَمَا أَرْسَلْنَا فِى قَرْيَةٍ مِّن نَّبِىٍ‏ّ إِلَّا أَخَذْنَا أَهْلَهَا بِالْبَأْسَاءِ وَالضَّرَّاءِ لَعَلَّهُمْ يَضَّرَّعُونَ .^۱
و پيامبرى به شهرى نفرستاديم ، مگر آن كه اهل آن را به سختى و ناخوشى دچار كرديم؛ شايد كه زارى و خاكسارى كنند» .

5 . انواع حجاب‏هاى معرفت‏

موانع يا حجاب‏هاى معرفت ، سه دسته‏اند . دو دسته آنها با داروهاى معرفت ، قابل علاج و زدودن اند و يك دسته آنها غير قابل علاج .

الف - حجاب‏هاى رقيق‏

موانع معرفت ، كه شرح آن در فصل اوّل گذشت ، ميكرب‏هاى بيمارى جان و حجاب‏هاى دل و مانع نور علم‏اند . در آغاز بيمارى ، حجاب‏هاى معرفت ، رقيق است و تعاليم انبياى الهى به آسانى مى‏تواند اين حجاب‏ها را زايل كند .

مى‏افزايد ، چنان كه قرآن كريم مى‏فرمايد :
«وَ نُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْءَانِ مَا هُوَ شِفَآءٌ وَ رَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِينَ وَ لَا يَزِيدُ الظَّلِمِينَ إِلَّا خَسَارًا .^۱
و از قرآن آنچه براى مؤمنان شفابخش و رحمت است ، فرو مى‏فرستيم و ستمكاران را جز زيان نمى‏افزايد» .

اين گونه قاريان ، نه تنها مشمول رحمت حق نيستند ، بلكه مورد لعنت قرآن نيز قرار مى‏گيرند :
رُبَّ تالٍ لِلقُرآنِ وَالقُرآنُ يَلعَنُهُ .^۲
بسى تلاوتگر قرآن است كه قرآن ، او را لعنت مى‏كند .

ساير داروهاى معرفت نيز توضيحاتى دارند كه شرح آن را به فرصتى ديگر ، موكول مى‏كنيم .

4 . داروهاى اصلى معرفت‏

آنچه به عنوان داروى معرفت در اين فصل بيان شد ، در واقع به دو عنوان باز مى‏گردد : يكى قرآن - كه مى‏توان اصطلاح «داروى تشريعى» را درباره‏اش به كار برد - ، و ديگرى بلا - كه «داروى تكوينى» است - . به سخن ديگر ، خداوند متعال ، براى درمان بيمارانى كه به بيمارى حجاب‏هاى معرفت گرفتار شده‏اند ، دو دارو در نظام آفرينش قرار داده است : يكى تعاليم انبياى الهى و ديگرى حوادث تلخ و عبرت‏انگيز طبيعى .