در پاورقى آداب المتعلّمين و تفسير القمّى نيز آمده است :
در روايتى معروف آمده است كه : «از گهواره تا گور ، دانش بجوييد» .^۱

فردوسى، شاعر نامى پارسى‏زبان نيز اين كلام را چنين به شعر درآورده است :

چنين گفت پيغمبر راستگوز گهواره تا گور ، دانش بجو.

با همه تلاشى كه براى يافتن اين سخن در جوامع روايى صورت گرفت ، چنين مضمونى يافت نشد . مبالغه‏اى كه در اين سخن آمده ، به شعر ، بيشتر شباهت دارد تا به سخن پيامبر خدا . محققان محترم آداب المتعلّمين و تفسير القمّى بدون تحقيق، اين كلام را «حديث» ناميده‏اند.

1 / 3

جستجوى دانش ، از طلب مال ، واجب‏تر است‏

۸۰۶.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : سليمان ، ميان پادشاهى و مال و دانش مخيّر شد . پس دانش را برگزيد و با اين انتخابش ، دانش و مال و پادشاهى به او بخشيده شد .

۸۰۷.امام على عليه السلام : اى مردم! بدانيد كه كمال دين ، جستجوى دانش و عمل به آن است و بى‏گمان ، جستجوى دانش از جستجوى مال بر شما واجب‏تر است؛ چون مال ، ميان شما قسمت و تضمين شده است و آن را خداى دادگر ميان شما قسمت و ضمانت كرده است و به آن وفا مى‏كند . ولى دانش در گنجينه‏اى دور از چشم شما و نزد اهلش نهاده شده است و به جستجوى آن ، فرمان يافته‏ايد . پس آن را بجوييد و بدانيد كه فراوانى مال ، مايه تباهى دين و سختىِ دل است ، حال آن كه فراوانى دانش و عمل به آن ، صلاح دين و وسيله رسيدن به بهشت است . هزينه كردن ، مال را كاهش مى‏دهد و دانش ، با هزينه كردن ، افزايش مى‏يابد . هزينه كردن دانش ، انتشار آن در ميان حافظان و ناقلان آن است .

بيد أنّا لم نعثر على‏ هذا التعبير في الجوامع الرّوائيّة، رغم الجهود المبذولة. وَالمبالغةالمذكورة في‏هذا الكلام هي بالشّعر أشبه منها بكلام‏النّبيّ صلى اللّه عليه و آله . وقد سمّى‏ محقّقو «آداب المتعلّمين» و «تفسير القمّيّ» هذا الكلام حديثاً، بلا تحقيق .

1 / 3

طَلَبُ العِلمِ أوجَبُ مِن طَلَبِ المالِ‏

۸۰۶.رسول اللَّه صلى اللّه عليه و آله : خُيِّرَ سُلَيمانُ بَينَ المُلكِ وَالمالِ وَالعِلمِ فَاختارَ العِلمَ ، فَاُعطِيَ العِلمَ وَالمالَ وَالمُلكَ بِاختِيارِهِ العِلمَ.^۱

۸۰۷.الإمام عليّ عليه السلام : أيُّهَا النّاسُ ! اِعلَموا أنَّ كَمالَ الدّينِ طَلَبُ العِلمِ وَالعَمَلُ بِهِ ، وأنَّ طَلَبَ العِلمِ أوجَبُ عَلَيكُم مِن طَلَبِ‏المالِ، إنَ‏المالَ مَقسومٌ بَينَكُم مَضمونٌ لَكُم ، قَد قَسَمَهُ عادِلٌ بَينَكُم وضَمِنَهُ ، سَيَفي لَكُم بِهِ ، وَالعِلمُ مَخزونٌ عَلَيكُم عِندَ أهلِهِ قَد اُمِرتُم بِطَلَبِهِ مِنهُم ، فَاطلُبوهُ وَاعلَموا أنَّ كَثرَةَ المالِ مَفسَدَةٌ لِلدّينِ مَقساةٌ لِلقُلوبِ ، وأنَّ كَثرَةَ العِلمِ وَالعَمَلِ بِهِ مَصلَحَةٌ لِلدّينِ وسَبَبٌ إلَى الجَنَّةِ ، وَالنَّفَقاتُ تَنقُصُ المالَ وَالعِلمُ يَزكو عَلى‏ إنفاقِهِ ، فَإِنفاقُهُ بَثُّهُ إلى‏ حَفَظَتِهِ ورُواتِهِ.^۲