477

علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

۱۰۵۶.إرشاد القلوب‏ : در حديث قدسى آمده است : «اى احمد! در اهل دنيا ، نادانى و حماقتْ فراوان است . در برابر آن كه از او مى‏آموزند ، فروتنى نمى‏كنند و آنان ، نزد خود خردمند و نزد عارفان ، احمق‏اند» .

ر . ك : ص 619 (فروتنى براى شاگرد) و 803 (فروتنى در برابر وى) .

3 / 19

ميانه‏روى در خوراك‏

۱۰۵۷.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : خداوند عزّ و جلّ مى‏گويد : «پنج چيز را در پنج چيز نهادم ، حال آن كه مردم آن را در پنج چيز ديگر مى‏جويند ، پس آن را نمى‏يابند . دانش را در گرسنگى و كوشش نهادم و مردم ، آن را در پُرخورى و راحت‏طلبى مى‏جويند و نمى‏يابند ...» .

۱۰۵۸.المواعظ العدديّة : در حديث قدسى آمده است : «من ، چهار چيز را در چهار چيز نهادم و مردم ، آنها را در غير اينها مى‏جويند و هيچ گاه آنها را نمى‏يابند . من ، دانش را در گرسنگى و دورى از وطن نهادم و مردم آن را در پرخورى و اقامت در وطن مى‏جويند . پس هيچ گاه آن را نمى‏يابند ...» .

ر . ك : ص 255 (روزه) و ص 259 (كم‏خورى) و ص 329 (پرخورى) .

3 / 20

سحرخيزى‏

۱۰۵۹.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : بامدادان به جستجوى دانش برخيزيد ؛ چرا كه بيدارىِ بامدادى ، مايه بركت و كاميابى است .

علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

476

۱۰۵۶.إرشاد القلوب : جاءَ فِي الحَديثِ القُدسِيّ : يا أحمَدُ ، إنَّ أهلَ الدُّنيا كَثيرٌ فيهِمُ الجَهلُ وَالحُمقُ ، لا يَتَواضَعونَ لِمَن‏يَتَعَلَّمونَ مِنهُ، وهُم عِندَ أنفُسِهِم عُقَلاءُ، وعِندَ العارِفينَ حُمَقاءُ.^۱

راجع : ص 618 (التواضع للمتعلّم) و ص 802 (التواضع له) .

3 / 19

الاِعتِدالُ فِي الأَكلِ‏

۱۰۵۷.رسول اللَّه صلى اللّه عليه و آله : إنَّ اللَّهَ عزّ و جلّ يَقولُ : وَضَعتُ خَمسَةً في خَمسَةٍ وَالنّاسُ يَطلُبونَها في خَمسَةٍ فَلا يَجِدونَها : وَضَعتُ العِلمَ فِي الجوعِ وَالجَهدِ ، وَالنّاسُ يَطلُبونَهُ بِالشَّبعَةِ وَالرّاحَةِ فَلا يَجِدونَهُ... .^۲

۱۰۵۸.المواعظ العدديّة : جاءَ فِي الحَديثِ القُدسِيّ : إنّي وَضَعتُ أربَعَةً في أربَعَةِ مَواضِعَ وَالنّاسُ يَطلُبونَها في غَيرِها فَلا يَجِدوها أبَداً ؛ إنّي وَضَعتُ العِلمَ فِي الجوعِ وَالغُربَةِ ، وَالنّاسُ يَطلُبونَهُ فِي الشِّبَعِ وَالوَطَنِ فَلَم‏^۳ يَجِدوهُ أبَداً....^۴

راجع : ص 254 (الصوم) و ص 258 (قلّة الأكل) و ص 328 (كثرة الأكل) .

3 / 20

التَّبكير

۱۰۵۹.رسول اللَّه صلى اللّه عليه و آله : اُغدوا في طَلَبِ العِلمِ ، فَإِنَّ الغُدُوَّ بَرَكَةٌ ونَجاحٌ.^۵

1.إرشاد القلوب : ص ۲۰۱ ، بحارالأنوار : ج ۷۷ ص ۲۴ ح ۶ وراجع: منية المريد : ص ۲۴۳ .

2.عوالي اللآلي : ج ۴ ص ۶۱ ح ۱۱ ، عدّة الداعي : ص ۱۶۶ وفيه «أوحى اللَّه تعالى إلى داوود عليه السلام : يا داوود . . . » ، بحارالأنوار : ج ۷۸ ص ۴۵۳ ح ۲۱ .

3.كذا في المصدر والصحيح : «فلن» أو «فلا» .

4.المواعظ العدديّة : ص ۲۴۱ .

5.تاريخ بغداد : ج ۱۳ ص ۲۷۰ عن عائشة ، كشف الخفاء : ج ۱ ص ۱۴۹ ح ۴۳۹ .