توضيح
در تبيين اين احاديث ، بايد گفت : اگر چه اعتبار سندى لازم براى معارضه با احاديث پيشين را ندارند، ولى با تأمّل در مضمون آنها روشن مىشود كه در دلالت و محتواى آنها نيز تعارضى نيست ؛ زيرا اين احاديث، مردم را به رياكارى در يادگيرى معارف دينى يا ناچيز شمردن نقش اخلاص در بركات تحصيل دانش ، فرا نمىخوانند ؛ بلكه به نكته دقيق قابل توجّهى اشاره دارند و آن اين كه يكى از بركات معارف دينى ، برانگيختن اخلاص طالب دانش است. چه بسيارند كسانى كه با انگيزههايى نه چندان خالص، به حوزههاى دينى مىآيند و سالها به درس و بحث و تعلّم مىپردازند و از رهگذر اين تلاش علمى و بويژه توجّه به نقش اخلاص و خطر انگيزههاى غير الهى، به درجات والاى اخلاص ، نايل مىگردند. از اين رو ، اگر به بهانه نبودن شرط اخلاص در دانشجو در آغاز تحصيل ، مانع او شويم ، موجب محروميت بسيارى از جويندگان دانش و معارف دينى خواهيم شد .
ر . ك : ص 577 (توضيحى درباره احكام آموختن) .
3 / 23
خجالت كشيدن
۱۰۹۷.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : سالمند نبايد از اين كه نزد جوان بنشيند و از او دانش بياموزد ، خجالت بكشد .
۱۰۹۸.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : سالمند نبايد از اين كه دانش بياموزد ، خجالت بكشد ، همان گونه كه از خوردن نان ، خجالت نمىكشد .
۱۰۹۹.امام على عليه السلام : چند زن به نزد يكى از همسران پيامبر صلى اللّه عليه و آله آمدند و به گفتگو پرداختند . همسر پيامبر صلى اللّه عليه و آله به ايشان گفت : اى پيامبر خدا ! اين زنان آمدهاند تا از تو چيزى را بپرسند كه از گفتنش خجالت مىكشند .
ايشان فرمود : «هرچه مىخواهند ، بپرسند ، كه خداوند [نيز] از [گفتن] حق خجالت نمىكشد» .