591

علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

۱۲۷۰.امام على عليه السلام- در خطبه هنگام بيعتش و پس از آگاهى دادن درباره آزموده شدنِ مردم -: به خدا سوگند كه جزيى‏ترين نشانه‏اى را پنهان نكردم و كوچك‏ترين دروغى نگفتم .

۱۲۷۱.امام باقر عليه السلام : اگر دانشمندان ، نصيحت را پنهان دارند ، به خود خيانت كرده‏اند . اگر سرگشته‏اى گم‏راه را ديدند و او را ره ننمودند و يا مرده‏اى را زنده نكردند ، وه كه چه كار زشتى كرده‏اند ؛ چون خداوند - تبارك و تعالى - در كتاب از ايشان پيمان گرفت كه به معروف و آنچه فرمان يافته‏اند ، فرمان دهند و از آنچه نهى شده‏اند ، نهى كنند و بر نيكوكارى و پرهيزگارى هميارى نمايند و در گناه و ستم ، هميارى نكنند .

ر . ك : ص 583 (وجوب آموزش بر دانشمند)
و ص 597 (زكات دانش)
و ص 599 (برترين صدقه)
و ص 751 (نفى بدعت‏ها) .

1 / 3

مسئوليت رهبر در آموزش‏

۱۲۷۲.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله- خطاب به معاذ ، هنگامى كه او را به سوى يمن فرستاد -: اى معاذ! به آنان ، كتاب خدا را بياموز و آنها را به اخلاق نيكو تربيت كن ... . سپس آموزگاران را در ميان آنها پخش كن .

۱۲۷۳.امام على عليه السلام : امّا حقّ شما بر من ... اين است كه به شما بياموزم تا نابخردى نكنيد و ادب بياموزم تا دانا باشيد .^۱

1.منظور از تعليم و تأديب را مى‏توان آموزش و پرورش دانست كه رهبر جامعه بدان موظّف است ؛ يعنى هم رشد دانايى‏ها و آگاهى‏ها ، و هم تربيت اخلاقى و پرورش صفات عالى و كمالى انسان . (م)

علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

590

۱۲۷۰.عنه عليه السلام- في خُطبَتِهِ لَمّا بويِعَ وبَعدَ إخبارِهِ بِابتِلاءِ النّاسِ - : وَاللَّهِ ما كَتَمتُ وَسمَةً ، ولا كَذَبتُ كِذبَةً.^۱

۱۲۷۱.الإمام الباقر عليه السلام : العُلَماءُ في أنفُسِهِم خانَةٌ إن كَتَمُوا النَّصيحَةَ ، إن رَأَوا تائِهاً ضاًّ لا يَهدونَهُ أو مَيِّتاً لا يُحيونَهُ ، فَبِئسَ ما يَصنَعونَ ، لِأَنَّ اللَّهَ تَبارَكَ وتَعالى‏ أخَذَ عَلَيهِمُ الميثاقَ فِي الكِتابِ أن يَأمُروا بِالمَعروفِ وبِما اُمِروا بِهِ ، وأن يَنهَوا عَمّا نُهوا عَنهُ ، وأن يَتَعاوَنوا عَلَى البِرِّ وَالتَّقوى‏ ، ولا يَتَعاوَنوا عَلَى الإِثمِ وَالعُدوانِ.^۲

راجع : ص 582 (وجوب التعليم على العالم)
و ص 596 (زكاة العلم)
و ص 598 (أفضل الصدقة)
و ص 750 (ردّ البدعة) .

1 / 3

الوَلايَةُ والتَّعليم‏

۱۲۷۲.رسول اللَّه صلى اللّه عليه و آله- لِمُعاذٍ لَمّا بَعَثَهُ إلَى اليَمَنِ - : يا مُعاذُ ، عَلِّمهُم كِتاَ اللَّهِ ، وأحسِن أدَ بَهُم عَلَى الأَخلاقِ الصّالِحَةِ . . . ثُمَّ بُثَّ فيهِمُ المُعَلِّمينَ.^۳

۱۲۷۳.الإمام عليّ عليه السلام : فَأَمّا حَقُّكُم عَلَيَّ فَ . . . تَعليمُكُم كَي لا تَجهَلوا ، وتَأديبُكُم كَيما تَعلَموا.^۴

1.الكافي: ج ۱ ص ۳۶۹ ح ۱ ، الغيبة للنعماني: ص ۲۰۲ ح ۱ كلاهما عن عليّ بن رئاب عن الإمام الصادق عن الإمام عليّ عليهما السلام ، نهج البلاغة: الخطبة ۱۶ ، غرر الحكم: ح ۱۰۱۲۴ وفيهما «وشمة» ، بحارالأنوار : ج ۵ ص ۲۱۸ وراجع: منية المريد : ص ۱۸۵ آداب يختصّ بها المعلّم: بذل العلم عند وجود المستحقّ وعدم البخل به ، وإظهار الحقّ بحسب الطاقة من غير مجاملة لأحد .

2.الكافي : ج ۸ ص ۵۴ ح ۱۶ عن يزيد بن عبداللَّه عمّن حدّثه .

3.تحف العقول : ص ۲۵، بحارالأنوار : ج ۷۷ ص ۱۲۷ ح ۳۳ .

4.نهج البلاغة : الخطبة ۳۴ .