621

علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

۱۳۳۶.امام على عليه السلام : هركس براى شاگردان فروتنى كند و در برابر دانشمندان خوارى نشان دهد ، دانشش رواج مى‏يابد .

۱۳۳۷.امام صادق عليه السلام : دانش را بطلبيد و آن را با بردبارى و وقار زينت دهيد و براى آن كس كه به او دانش مى‏آموزيد ، فروتنى نماييد .

ر . ك : ص 475 (فروتنى در برابر آموزگار) و ص 739 (فروتنى) و ص 803 (فروتنى در برابر وى) .

3 / 5

مدارا

۱۳۳۸.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : با كسى كه به او مى‏آموزيد و نيز كسى كه از او فرا مى‏گيريد ، نرمى كنيد .

۱۳۳۹.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : بياموزيد و آسان گيريد . بياموزيد و آسان گيريد (سه بار فرمود) و هنگامى كه به خشم مى‏آيى ، خاموشى گزين (دو بار فرمود) .

۱۳۴۰.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : خداوند ، مرا سختگير و آزاردهنده برنينگيخت؛ بلكه مرا آموزگارى آسانگير برانگيخت .

۱۳۴۱.پيامبر خدا صلى اللّه عليه و آله : ياد دهيد و سخت نگيريد كه ياددهنده از سخت‏گيرنده بهتر است .

۱۳۴۲.مسند ابن حنبل‏- به نقل از ابن عبّاس -: پيامبر صلى اللّه عليه و آله فرمود : «ياد دهيد و آسان بگيريد و سخت مگيريد» .

علم و حکمت در قرآن و حدیث (ویراست دوم)

620

۱۳۳۶.الإمام عليّ عليه السلام : مَن تَواضَعَ لِلمُتَعَلِّمينَ وذَلَّ لِلعُلَماءِ سارَ بِعِلمِهِ.^۱

۱۳۳۷.الإمام الصادق عليه السلام : اُطلُبُوا العِلمَ وتَزَيَّنوا مَعَهُ بِالحِلمِ وَالوَقارِ ، وتَواضَعوا لِمَن تُعَلِّمونَهُ العِلمَ.^۲

راجع: ص 474 (التواضع للمعلّم) ، و ص 738 (خفض الجناح) ، و ص 802 (التواضع له) .

3 / 5

الرِّفق‏

۱۳۳۸.رسول اللَّه صلى اللّه عليه و آله : لينوا لِمَن تُعَلِّمونَ ولِمَن تَتَعَلَّمونَ مِنهُ.^۳

۱۳۳۹.عنه صلى اللّه عليه و آله : عَلِّموا ويَسِّروا ، عَلِّموا ويَسِّروا - ثَلاثَ مَرّاتٍ - وإذا غَضِبتَ فَاسكُت - مَرَّتَينِ - .^۴

۱۳۴۰.عنه صلى اللّه عليه و آله : إنَّ اللَّهَ لَم يَبعَثني مُعَنِّتاً ولا مُتَعَنِّتاً ، ولكِن بَعَثَني مُعَلِّماً مُيَسِّراً.^۵

۱۳۴۱.عنه صلى اللّه عليه و آله : عَلِّموا ولا تُعَنِّفوا ، فَإِنَّ المُعَلِّمَ خَيرٌ مِنَ المُعَنِّفِ‏^۶ .^۷

۱۳۴۲.مسند ابن حنبل عن ابن عبّاس : إنَّ النَّبِيَّ صلى اللّه عليه و آله قالَ : عَلِّموا ويَسِّروا ولا تُعَسِّروا.^۸

1.مطالب السؤول : ص ۴۸ ؛ بحارالأنوار : ج ۷۸ ص ۶ ح ۵۷ .

2.الكافي : ج ۱ ص ۳۶ ح ۱ ، الأمالي للصدوق : ص ۴۴۰ ح ۵۸۵ نحوه ، منية المريد : ص ۱۶۲ كلّها عن معاوية بن وهب ، دعائم الإسلام : ج ۱ ص ۸۰ ، روضة الواعظين : ص ۱۴، بحارالأنوار : ج ۲ ص ۴۱ ح ۲ .

3.منية المريد : ص ۱۹۳، بحارالأنوار : ج ۲ ص ۶۲ ح ۷ .

4.الأدب المفرد : ص ۳۸۱ ح ۱۳۲۰ وص ۸۳ ح ۲۴۵ نحوه وليس فيه «ثلاث مرّات» و «مرّتين» ، مسند ابن حنبل : ج ۱ ص ۶۰۶ ح ۲۵۵۶ وفيه «ولاتعسّروا»، الفردوس: ج ۳ ص ۹ ح ۴۰۰۳ كلّها عن ابن عبّاس، كنزالعمّال: ج ۱۰ ص ۲۴۹ ح ۲۹۳۳۰.

5.صحيح مسلم: ج ۲ ص ۱۱۰۵ ح ۱۴۷۸ عن جابر بن عبداللَّه، كنزالعمّال : ج ۱۱ ص ۴۲۴ ح ۳۱۹۸۹ .

6.التعنيف: التوبيخ والتقريع واللّوم (النهاية: ج ۳ ص ۳۰۹).

7.منية المريد: ص ۱۹۳ ، جامع الأحاديث للقمّي: ص ۱۰۲، بحارالأنوار : ج ۷۷ ص ۱۷۵ ح ۹ ؛ الفردوس: ج ۳ ص ۹ ح ۴۰۰۴ كلاهما عن أبي هريرة .

8.مسند ابن حنبل : ج ۱ ص ۵۱۵ ح ۲۱۳۶ ، الأدب المفرد : ص ۸۳ ح ۲۴۵ ، جامع بيان العلم وفضله : ج ۱ ص ۱۲۵ وزاد في آخره «ثلاثاً»، كنزالعمّال : ج ۱۰ ص ۲۴۹ ح ۲۹۳۳۰ .