16 مهر

۱۶مهر
روز جهاني كودك
شرح مناسبت:

روزجهانی كودك را خود بچه ها به وجود آورده اند. در سال ۱۹۸۶ در چنین روزی دو تن ازدانش آموزان نه ساله مدرسه آتاتوری در نیویورك با نگارش نامه ای از همه بچه های دنیا خواستند كه با هم روزی را به صلح اختصاص دهند. و این روز به «روز جهانی کودک» نام گذاری شد.
خانواده، نخستين ركن اساسى پرورش كودكان شايسته است. زيربناى شخصيت كودك، در خانواده سرشته مى گردد و از اين رو، حقوق كودك بر خانواده به دو بخش تقسيم مى شود: حقوق قبل از تولّد و حقوق بعد از تولّد.
بر اين پايه، از منظر اسلام، مسئوليت پدر و مادر نسبت به فرزند، پيش از تولّد آغاز مى شود و كودك، حتّى پيش از آن كه متولّد شود، بر پدر و مادر خود حقوقى دارد كه اگر رعايت نگردد، آثار تعليم و تربيت او كاهش مى يابد.
از نظر احادیث، جنسيت فرزند، اهمّيتى ندارد كه دختر باشد يا پسر. آنچه مهم است، سلامت و شايستگى فرزند است و از آن جا كه نوزدان دختر، غالبا مورد نامهربانى بوده اند، پيشوايان اسلام، نسبت به لطف و محبّت به آنان، فراوان سفارش كرده اند.
قرآن كريم، تصريح مى كند كه كودكان اهل ايمان، در سراى جاويد، به خانواده خود در بهشت مى پيوندند و بدين سان، خانواده هاى شايسته پرور، مورد تقدير و تشويق قرار مى گيرند.
در مقابل، روايات اسلامى، نسبت به خطر فرزندان ناشايسته به شدّت هشدار داده و از آنان به عنوان سخت ترين مصائب خانواده ياد كرده اند.

آیات و روایات متناسب :
روز جهاني كودك
قال الله تعالي :
و والدٍ و ما وَلَدَ ‏
سوگند به پدرى (چنان) و آن كسى را كه به وجود آورد .
. بلد ، آيه ۳ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
إنَّ لِكُلِّ شَجَرَةٍ ثَمَرةً و ثَمَرَةُ القَلبِ الوَلَدُ ؛ ‏
هر درختى ميوه‏اى دارد و ميوه دل ، فرزند است .
ميزان الحكمه ، ح ۲۲۶۰۸ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
إنَّ الوَلَدَ الصّالِحَ رَيحانَةٌ مِن رَياحينِ الجَنَّةِ ؛ ‏
فرزند صالح ، گلى از گل‏هاى بهشت است .
. الكافى ، ج ۶ ، ص ۳ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
حَقُّ الوَلَدِ عَلَى الوالِدِ أن يُحَسِّنَ اسمَهُ ؛ ‏
حق فرزند بر پدرش اين است كه برايش نام نيكو انتخاب كند
كتاب من لايحضره الفقيه ، ج ۴ ، ص ۳۷۲ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
إنّ أوّلَ ما يَنحَلُ أحدُكُم وَلَدهُ الاِسمَ الحَسَنَ فَليُحَسِّن أحَدُكُم اسْمَ وَلَدِهِ ؛ ‏
نخستين چيزى كه هر يك از شما به فرزندش مى‏بخشد ، نام نيكو است ؛ پس هر يك از شما نامى نيك بر فرزندش نهد .
مستدرك الوسائل ، ج ۱۵ ، ص ۱۲۷ .
امام كاظم عليه‏ السلام :
لايَدخُلُ الفَقرُ بَيتا فيهِ اسمُ مُحَمَّدٍ أو أحمَدَ أو عَلِيٍّ أوِ الحَسَنِ أوِ الحُسَينِ أو جَعفَرٍ أو طالِبٍ أو عَبدِاللّهِ أو فاطِمَةَ مِنَ النِّساءِ ؛ ‏
فقر وارد خانه‏اى نمى‏شود كه در آن خانه نام محمّد ، احمد ، على ، حسن ، حسين ، جعفر، طالب ، عبداللّه‏ يا فاطمه ، از نام‏هاى زنان ، باشد .
وسائل الشيعه ، ج ۲۱ ، ص ۳۹۶ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
مُرُوا صِبيانَكُم بِالصَّلاةِ إذا بَلَغُوا سَبعَ سِنينَ ؛ ‏
كودكان خود را ، وقتى به هفت سالگى رسيدند ، به خواندن نماز امر كنيد .
مستدرك الوسائل ، ج ۱۴ ، ص ۲۲۸ .
قرآن کریم:
حَقُّ الوَلَدِ عَلى والِدِهِ أن يُعلِّمَهُ الكِتابَةَ ؛ ‏
حق فرزند بر پدرش اين است كه به او نوشتن بياموزد .
. كنزالعمّال ، ح ۴۵۳۴۰ .
امام على عليه‏ السلام :
حَقِّ الوَلَدِ عَلى والِدِهِ أن . . . يُعلِّمَهُ القُرآنَ ؛ ‏
حق فرزند بر پدر اين است كه به او قرآن خواندن بياموزد .
. نهج البلاغه ، حكمت ۳۹۹ .
امام على عليه‏ السلام :
مُروا أولادَكُم بِطَلَبِ العِلمِ ؛ ‏
فرزندان خود را به آموختن دانش وا داريد .
. ميزان الحكمه ، ح ۲۲۷۵۱ .
امام صادق عليه‏ السلام :
عَلِّموا صِبيانَكُم مِن عِلمِنا ؛ ‏
از دانش ما به كودكان خود بياموزيد .
وسائل الشيعه ، ج ۲۱ ، ص ۴۷۸ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
عَلِّموا أولادَكُم السِّباحَةَ و الرِّمايَةَ ؛ ‏
به كودكان خود شنا و تيراندازى بياموزيد .
. ميزان الحكمه ، ح ۲۲۷۵۵ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
أكرِمُوا أولادَكُم و أحسِنُوا آدابَهُم ؛ ‏
به فرزندان خود احترام بگذاريد و آنها را نيكو تربيت كنيد .
. ميزان الحكمه ، ح ۲۲۷۴۷ .
امام سجّاد عليه‏ السلام :
وَأعِنّي عَلى تَربِيَتِهِم و بِرِّهِم ؛ ‏
خدايا ! مرا در تربيت و نيكى به فرزندان يارى فرما .
الصحيفة السجّاديّه ، ص ۱۳۵ .
امام صادق عليه‏ السلام :
إنَّ خَيرَ ما وَرَّثَ الآباءُ لأِبنائِهِم الأدَبُ لاَ المالُ ؛ ‏
بهترين ارثى كه پدران براى فرزندان باقى مى‏گذارند ، ادب است نه ثروت .
. الكافى ، ج ۸ ، ص ۱۵۰ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
و إذا وَعَدتُمُوهُم شَيئا فَفُوا لَهُم فَإنَّهُم لا يَرَونَ إلاّ أنَّكُم تَرزُقُونَهُم ؛ ‏
هنگامى كه به كودكان قولى مى‏دهيد ، به آن عمل كنيد ؛ زيرا آنان مى‏پندارند شما روزيشان مى‏دهيد .
وسائل الشيعه ، ج ۲۱ ، ص ۴۸۳ .
امام على عليه‏ السلام :
لايَصلَحُ . . . أن يَعِدَ أحدُكُم صَبِيَّهُ ثُمَّ لايَفيَ لَهُ ؛ ‏
شايسته نيست فردى از شما به كودكش وعده‏اى دهد و به آن وفا نكند .
. الأمالى ، صدوق ، ص ۳۴۲ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
اِعدِلُوا بَينَ أولادِكُم كَما تُحِبُّونَ أن يَعدِلُوا بَينَكُم فِي البِرِّ و اللُّطفِ ؛ ‏
ميان فرزندان خود به عدالت رفتار كنيد ، همان گونه كه دوست داريد آنان در نيكى و مهربانى با شما به عدالت رفتار كنند .
. بحار الأنوار ، ج ۱۰۴ ، ص ۹۲ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
إتَقُّو اللّه‏َ واعدِلُوا في أولادِكُم ؛ ‏
از خدا بترسيد و ميان فرزندانتان به عدالت رفتار كنيد .
. ميزان الحكمه ، ح ۲۲۶۵۹ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
أحِبُّوا الصِّبيانَ وَ ارحَموهُم ؛ ‏
كودكان را دوست بداريد و با آنان مهربان باشيد .
. الكافى ، ج ۶ ، ص ۴۹ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
رَحِمَ اللّه‏ُ مَن أعانَ وَلَدَهُ عَلى بِرِّهِ و هُوَ يَعفُو عَن سَيِّئَتِهِ و يَدعُو لَهُ فيما بَينَهُ و بَينَ اللّه‏ِ ؛ ‏
خدا رحمت كند كسى را كه فرزندش را به نيكى كردن بر خود يارى رساند ، بدين‏گونه كه از گناه و خطاى او درگذرد و در درگاه خدا برايش دعا كند .
. بحار الأنوار ، ج ۱۰۴ ، ص ۹۸ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
إنَّهُ مَن يُرضِي صَبيّا لَهُ صَغيرا مِن نَسلِهِ حَتّى يَرضى ، تَرضّاهُ اللّه‏ُ يَومَ القيامَةِ حَتّى يَرضى ؛ ‏
هركس كودك خردسالى از نسل خود را راضى كند تا خشنود شود ، خداوند در روز قيامت در پى خشنودى او باشد تا آن‏گاه كه خشنود شود .
. ميزان الحكمه ، ح ۲۲۶۲۲ .
امام صادق عليه‏ السلام :
إنَّ اللّه‏َ لَيَرحَمُ العَبدَ لِشِدَّةِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ ؛ ‏
خداوند به بنده ، به خاطر محبّت شديد او به فرزندش ، رحم مى‏كند .
الكافى ، ج ۶ ، ص ۵۰ .
پيامبر صلى ‏الله‏ عليه‏ و‏ آله :
مَن كانَ عِندَهُ صَبِيٌّ فَليَتَصابَّ لَهُ ؛ ‏
هر كس كودكى دارد ، بايد با او كودكانه رفتار كند .
. كتاب من لايحضره الفقيه ، ج ۳ ، ص ۴۸۲ .
امام على عليه‏ السلام :
مَن كانَ لَهُ وَلَدٌ صَبا ؛ ‏
هر كه بچه‏اى دارد ، بچگى كند (با او كودكانه رفتار كند) .
. الكافى ، ج ۶ ، ص ۵۰ .
امام صادق عليه‏ السلام :
دَعِ ابنَكَ يَلعَبْ سَبعَ سِنينَ ؛ ‏
پسرت را رها كن كه تا هفت سالگى بازى كند .
وسائل الشيعه ، ج ۲۱ ، ص ۴۷۳ .
امام كاظم عليه‏ السلام :
تُستَحَبُّ عَرامَةُ الغُلامِ في صِغَرِهِ لِيَكوُنَ حَليما في كِبَرِهِ ؛ ‏
پسنديده است كه فرزند در كودكى به بازى و جست و خيز بپردازد تا در بزرگ‏سالى بردبار و باوقار باشد .
. بحار الأنوار ، ج ۶۰ ، ص ۳۶۲ .
امام على عليه‏ السلام :
لا أدَبَ مَعَ غَضَبٍ ؛ ‏
هنگام خشم نبايد تأديب (تنبيه بدنى) كرد .
. غررالحكم و دررالكلم ، ح ۱۰۵۲۹ .
امام كاظم عليه‏ السلام :
در جواب مردى كه از فرزند خود شكايت كرده بود ، فرمودند : لاتَضرِبْهُ وَاهجُرهُ و لاتُطِلْ ؛ ‏ ‏
او را نزن ، بلكه براى زمانى كوتاه با او قهر كن .
. بحار الأنوار ، ج ۱۰۴ ، ص ۹۹ .