بازجست نظام هستی‌شناسانه‌ی علوی در متون صوفیانه

نشریه : پژوهشنامه نهج البلاغه

نویسنده : أصدرها : علی نظری

چکیده :

نهج‌البلاغه و متون روایی شیعه از مهم‌ترین منابع و آبشخورهای متون عرفانی و صوفیانه به‌شمار می‌آید. در موضوع هستی‌شناسی و مؤلفه‌های آفرینش بدیع از «لا من شیء» در دیدگاه امامان شیعه(ع)، آفرینش ابداعی عالم هستی از ناچیز توسط خداوند، ایجاد نظام‌مند آسمان و زمین، هدفمندی اجزای آفریدگان و انقیاد همه هستی از اوامر الهی، از جمله مباحثی است که هم در متون روایی شیعه و هم متون منظوم و منثور صوفیانه به چشم می‌خورد. هدف این تحقیق به روش توصیفی و تحلیل محتوا، مطالعه‌ و بازجست دیدگاه و نظام هستی‌شناسی مکتب شیعه مبتنی بر روایات مندرج در نهج‌البلاغه و پاره‌ای از مصادر شیعی و مقایسه و ارزیابی هستی‌شناسی متون صوفیانه با منابع مذکور است.
مطابقت و ریشه‌یابی چگونگی ارتباط آینه‌وار و رابطه‌ی سایه‌وار هستی با هستی‌بخش از دیدگاه علوی با متون ادبی- عرفانی از نتایج این نوشتار است. بررسی و بازشناسی تعابیر مشابه در نهج‌البلاغه و متون روایی، این نتیجه نیز به دست می‌دهد که عارفان مسلمان و اندیشه‌های آنان، از آبشخور نهج‌البلاغه و متون روایی متأثر شده است.