شيوه زندگى شخصىِ اهل بيت(ع) و جلب محبت مردم

يكى از عوامل عشق و علاقه مردم به اهل بيت(ع) سيره آنها در زندگى شخصى و در دوران قدرت و حكومت است. آنها نه تنها از هر گونه امتيازطلبى دورى مى جستند ؛ بلكه مانند بينواترينِ مردم ، زندگى مى كردند.

يكى از ياران امام صادق عليه السلام به نام مُعَلّى بن خُنَيس مى گويد: به ايشان عرض كردم: حكومت [بنى عبّاس و نعمت هاى ] آنان را به ياد آوردم و با خود گفتم اگر حكومت در دست شما بود ، ما هم در كنار شما زندگى خوشى داشتيم!

امام عليه السلام در پاسخ فرمود:

هَيهاتَ يا مُعَلّى ! أما وَاللَّهِ إن لَو كانَ ذاكَ ، ما كانَ إلّا سِياسَةَ اللَّيلِ وَ سِياحَةَ النَّهارِ ، وَ لُبسَ الخَشِنِ وَ أكلَ الجَشِبِ .[۱]

اى معلّى ، هرگز چنين نيست! به خدا سوگند ، اگر چنان [كه گفتى ، حكومت در دست ما] بود، چيزى جز سياستِ شب و تكاپو و روزه دارى روز و پوشيدن لباس زِبْر و خوردن غذاى ناگوار [نصيب ما] نمى شد.

در روايت ديگرى ، مُفضّل بن عمر، يكى ديگر از ياران امام صادق عليه السلام مى گويد: در طواف نزد ايشان بودم . امام عليه السلام نگاهى به من كرد و فرمود:

ما لى أراكَ مَهموماً مُتَغَيِّرَ اللَّونِ ؟

چرا تو را اندوهناك و رنگ پريده مى بينم؟!

گفتم: فدايت شوم، وقتى قدرت، سلطنت و عظمت بنى عبّاس و امكاناتى را كه در اختيار آنهاست ، ملاحظه مى كنم، با خود مى گويم كه اگر حكومت در دستِ شما بود، ما هم در كنار شما از اين امكانات ، برخوردار بوديم .

امام عليه السلام فرمود :

يا مُفَضَّلُ ، أما لَو كانَ ذلِكَ لَم يَكُن إلّا سِياسَةَ اللَّيلِ ، وَ سِياحَةَ[۲]النَّهارِ ، وَ أَكلَ الجَشِبِ ، وَ لُبسَ الخَشِنِ شِبهَ أميرِ المُؤمِنينَ عليه السلام وَ إلّا فَالنّارُ ، فَزُوِيَ ذلِكَ عَنّا ،فَصِرنا نَأكُلُ وَ نَشرَبُ ، وَ هَل رَأَيتَ ظُلامَةً جَعَلَهَا اللَّهُ نِعمَةً مِثلَ هذا؟![۳]

اى مُفضّل! اگر چنين روزى پيش بيايد ، همانند سيره امير مؤمنان عليه السلام ، چيزى جز سياستِ شب و تكاپو و روزه دارى روز و خوردن غذاى ناگوار و پوشيدن لباس زِبْر [نصيب ما ]نخواهد شد. در غير اين صورت، [كيفر عمل نكردن پيشوايان به وظيفه خود، ]آتش دوزخ است. اكنون كه اين حق از ما سلب شده ، ما [هم مثل ديگران ] مى خوريم و مى آشاميم [و زندگى مى كنيم ]. آيا ديده اى كه خداوند ، اين گونه ستمى را تبديل به نعمت كرده باشد؟!

در حديثى ديگر از شخصى به نام عَمرو بن شمر آمده است : نزد امام صادق عليه السلام بودم . خانه ايشان مملو از جمعيت بود. مردم، مرتّب از او سؤال مى كردند و ايشان نيز به همه پرسش ها پاسخ مى داد. با ديدن اين صحنه ، گريه ام گرفت. در گوشه اى از خانه مشغول گريه كردن بودم كه امام عليه السلام متوجّه شد و فرمود: «چرا گريه مى كنى؟».

گفتم: فدايت شوم! چرا گريه نكنم؟! آيا در ميان اين امّت، كسى مانند شما وجود دارد؟ [با اين دانش گسترده ]درِ خانه شما، بسته شده و پرده بر شما افكنده شده است [و جامعه نمى تواند به طور شايسته از بركات وجود شما بهره مند شود] .

امام عليه السلام فرمود:

لا تَبكِ يا عَمرُو ، نَأكُلُ أكثَرَ الطَّيِّبِ ، وَ نَلبَسُ اللَّيِّنَ ، وَ لَو كانَ الَّذي تَقولُ لَم يَكُن إلّا أكلُ الجَشِبِ وَ لُبسُ الخَشِنِ مِثلُ أميرِ المُؤمِنينَ عَلِىِّ بنِ أبى طالِبٍ عليه السلام ، وَ إلّا فَمُعالَجَةُ الأَغلالِ فِى النّارِ .[۴]

اى عَمرو! گريه نكن. [در شرايط كنونى كه حكومت در دست ما نيست، مى توانيم مانند ديگران زندگى كنيم ] ، از بيشترِ غذاهاى پاكيزه ، استفاده كنيم و لباس نرم بپوشيم؛ ولى اگر شرايط به گونه اى بود كه تو مى گويى، همانند اميرمؤمنان على بن ابى طالب عليه السلام ، چيزى جز خوردن غذاى ناگوار و پوشيدن لباس زِبْر [نصيب ما ]نبود؛ وگر نه گرفتارى آتش [دوزخ ]را در پى داشت .