شير گاو حاوي مقدار کافي از ويتامين‌ها نيست. آهن شير گاو به خوبي شير مادر قابل جذب نيست. شيرخواران تغذيه شده با اين شير، ممکن است دچار کم‌خوني فقر آهن شوند. شير گاو داراي نمک زيادي است و ممکن است باعث بالارفتن سديم خون (Hypernatremia) و تشنج شود؛ مخصوصاً اگر کودک به اسهال مبتلا گردد. شيرگاو به سختي هضم مي‌شود. ۱
شيردادن بر روي مادر نيز داراي آثاري است. شيردادن موجب انقباض و برگشت سريع‌تر رحم و کنترل خونريزي مي‌شود. ازدواج زود، شيردادن طولاني مدت، خانم‌ها را از ابتلا به سرطان پستان و تخمدان حفظ مي‌کند. تغذيه کودک با شير مادر، اگر به طور کامل انجام شود و همراه با غذاهاي ديگر نباشد، اثر مهمي در جلوگيري از تخمک‌گذاري و بارداري دارد. توليد شير سبب مي‌شود که ذخاير غذايي مادر ـ که در دوران بارداري به اين منظور در بدن او ذخيره شده است ـ مصرف گردد و مانع بروز چاقي در مادر شده، سبب تناسب اندام مادر مي‌گردد. ۲
همچنين شير مادر متناسب با نياز کودک تغيير مي‌کند. شير مادر داراي سه مرحله است. چند روز اول بعد از زايمان، پستان مادر، ماده‌اي به نام آغوز يا کلستروم (Colostrum) ترشح مي‌کند. کلستروم زرد رنگ و غليظ‌تر از شير بعدي است و به مقدار کمي ترشح مي‌شود و حاوي مقدار زيادي آنتي بادي و گلبول سفيد است. اين ماده، درست همان يچزي است که نوزاد در بدو تولد به آن نياز دارد. اين ماده، نوزاد را در مقابل باکتري‌ها و ويروس‌ها ـ که در موقع تولد به آن مواجه مي‌شود ـ محافظت مي‌کند. مقدار کلستروم ـ که ترشح مي‌شود ـ کم است، ولي براي يک کودک طبيعي کافي است. ۳
مرحله دوم، شيري که بين کلستروم و شير کامل به وجود مي‌آيد، شير انتقالي يا ترانزيشنال گفته مي‌شود. دوره شير ترانزيشنال تقريباً از هفت تا ده روز پس از زايمان تا دو هفته پس از زايمان است و در آن، غلظت ايمونوگلوبولين‌ها و پروتئين‌ها کاهش مي‌يابد؛ در حالي‌که ميزان لاکتوز، چربي، و کالري کلي افزايش مي‌يابد. ويتامين‌هاي محلول در آب افزايش مي‌يابد و ويتامين‌هاي محلول در چربي کاهش مي‌يابد. ۴
شير، بعد از يک الي دو هفته، از نظر کميت تغيير مي‌کند و زيادتر مي‌شود و رنگ و ترکيب آن نيز تغيير مي‌يابد. اين شير رقيق‌تر از روزهاي پيش است و به نظر آبکي و آبي رنگ است. اين همان شير کامل است که محتوي تمام موادي است که کودک جهت رشد احتياج دارد. ۵
روش شيردهي
در روش شيردهي، رواياتي وجود دارد که در آنها تأکيد شده است که شيردهي از هر دو پستان انجام شود، و مراقبت شود که زنان فقط با يک پستان شيردهي نداشته باشند.
1.. پرستاري و بهداشت مادران و نوزادان، ص۱۴۵ـ۱۵۱.
2.. کمک به مادران شيرده، ص۳۶ـ۵۲.
3.. کمک به مادران شيرده، ص۳۶ـ۵۲. Nelson essential of pediatrics ۱۳۱-۱۳۶
4.. Breastfeeding A Guide For The Medical Profession ۹۹- ۱۵۹.
