به نقل از ام اسحاق دختر سليمان:
در حالي که يکي از دو فرزندم (محمد يا اسحاق) را شير ميدادم، امام صادق علیه السلام به من نگريست. سپس فرمود: اي مادر اسحاق، او را از يک پستان شير مده؛ از هر دو پستان شير بده تا يکي خوراک و ديگر نوشاب باشد.۱
رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:
هنگامي که فرزندي در شکم مادرش قرار ميگيرد... و خداي تعالي روزي او را در پستانهاي مادرش قرار داد؛ در يکي نوشيدني و در ديگري غذاي او قرار ميگيرد.۲
بهترين روش تغذيه از نظر متخصصان علوم تغذيه، تغذيه با هر دو پستان است. ترکيب شير مادر در طول هر وعده شير خوردن تغيير ميکند. در شروع تغذيه شير مادر آبي رنگ و آبکي به نظر ميرسد. اما اين شير غني از پروتئين، لاکتوز، ويتامينها، املاح و آب است. به آن شير ابتدايي (Fore milk) ميگويند و در انتهاي شيردهي شير سفيدتر است و به آن شير انتهايي ميگويند (Hind milk)، رنگ سفيد آن، به اين علت است که حاوي چربي است که منبعي غني از انرژي است. کودک، جهت رشد و نمو به هر دو شير احتياج دارد. بايد از هر دو پستان شيردهي انجام شود. چنانچه کودک بيشتر از يک طرف تغذيه کند و اين وضع ادامه پيدا کند، ترشح شير در پستان به کار گرفته نشده، قطع ميشود و پستان به کار گرفته شده، بزرگتر ميشود. ۳
بخش دوم: نکته کارآمدتر از علوم تجربي
به نظر ميرسد که توصيههاي متون اسلامي براي تضمين شيردهي، موفقتر از اقدامات علوم تجربي هستند. اين توصيهها در احاديث بسياري وجود دارند. و داراي جنبههاي مختلفي هستند. از يک سو، شير مادر را به عنوان بهترين غذا معرفي ميکند و از سوي ديگر، تسهيلاتي براي مادر در نظر ميگيرد که او با آرامش به آن بپردازد.
تضمين تداوم شيردهي
از جمله اقدامات براي ايجاد انگيزه براي امر شيردهي مادر، تضمين تأمين مخارج مادر و کودک است. در احاديث اسلامي، تأکيد شده است که مادر شيرده بايد از نظر مالي و مادي تأمين شود. پدر فرزند شيرخوار مسؤول تأمين مادر است؛ در صورتي که زن شيرده مطلقه باشد، با در نظر گرفتن اينکه پدر نيز متضرر نشود، تأمين مادر بر عهده پدر فرزند است. زن شيردهي که همسرش فوت نموده است، بايد توسط وارث تأمين شود تا بتواند تمام وقت خود را به امر تربيت و رسيدگي به طفل اختصاص دهد. در اين حالت است که تداوم شيردهي تضمين ميشود.
1.. الکافي، ج۶، ص۴۰، ح۲؛ تهذيب الأحكام، ج۸، ص۱۰۸، ح۱۵؛ وسائل الشيعة، ج۲۱، ص۴۵۳، ح۲۷۵۶۰.
2.. وسائل الشيعة، ج۲۱، ص۴۵۳، ح۲۷۵۶۱.
3.. کمک به مادران شيرده، ص۳۶ـ۵۲.