نزول دوباره

تکرر نزول به اين معناست که آيه يا سوره‌اي به مناسبتي نازل شود و نبي اکرم( آن را ابلاغ کند. سپس همان آيه و يا سوره، به مناسبتي ديگر، در زمان و مکاني ديگر، دوباره از ملأ اعلي وحي شود و همين مراحل طي شود، ولي فقط يکبار به کتابت درآيد.
اين امر، علاوه بر اين‌که مستندي نقلي ندارد، به لحاظ منطقي ‌نيز قابل ‌نقد است . دانشمندان اهل سنت، اقوال و روايات صحابه را، در صورتي كه سبب نزول را به گونه‌اي روشن بيان كنند، نه آن كه به حكم يا معناي آيه اشاره ك د، اعتبار بدون قيد و شرط داده‌اند و اين گونه روايات را در حد احاديث مسند نشانده‌اند و لباس قداست بر قامت آن پوشانده‌اند. ^۱ از سويي ديگر، ملاك تعيين اسباب نزولي را كه توسط تابعان نقل شده وثاقت و تبحر راوي در علم تفسير دانسته‌اند. ^۲ حال اگر درباره آيه‌اي دو يا چند سبب نزول ذكر شود كه هم‌زمان نيستند، به دليل ناتواني از ترجيح يكي از روايات و يا پرهيز از هر گونه نقد و ارزيابي آراي گذشتگان، گفته‌اند:
آيه دو بار يا بيشتر نازل شده است، يك بار پس از تحقق سبب اول و بار بعد پس از سبب‌هاي بعدي.
اينان در توجيه اين ادعا به يادکرد فايده‌هاي تكرار، از جمله توجه به جايگاه قرآن، تذکر و ياد آوري به بندگان، تأکيد بر حکم آيه مکرر و... پرداخته‌اند. برخي گفته‌اند:
علت تكرار نزول بعضي از آيات، ارزش و اهميت آن آيات است.
و برخي ديگر گفته‌اند:
ترس از فراموشي اين آيات باعث نزول مكرر شده است.^۳
جالب اين که به باور بعضي، حتي اگر جمع ميان روايات ممکن باشد، قول به تکرر نزول بهتر است.
خالد بن عثمان، هنگام بررسي روايات اسباب نزول‌ در آية (يَسْأَلُونَكَ عَنِ الرُّوحِ...( ، نوشته است:
با اين‌که راهي ‌براي ترجيح يكي از روايات بر ديگري‌ وجود دارد، ولي ‌قول تكرر نزول بر ترجيح ‌ميان روايات مقدم است‌؛ چرا كه‌ در تكرار نزول، موعظه و تذكر و تأكيد بر حكم است! ^۴

قايلان و مخالفان تکرر نزول

زركشي مي‌نويسد:
برخي از آيات دو بار نازل مي‌شدند؛ به دو دليل يکي، اهميت و عظمت مضمون آيه و ديگري، هشدار و تذکر دوباره براي جلوگيري از فراموشي در هنگام تکرار موضوع؛ مثلاً سوره فاتحه، به