در فصل دوم نيز سه راه حلّ مورد بحث قرار مي گيرد: 1. تأويل حديث، 2. درنگ در نسخه حديث، 3. درنگ در حجّيت حديث.

حديث هشام و شمار آيات

عددشناسان و شمار آيات

در اين باره به بيان پنج مطلب بسنده مي كنيم:
الف. عددشناسان آيات قرآني، و ديگر قرآن‌پژوهان و مفسّران، هيچ اختلافي در حجم قرآن كريم ندارند؛ اما در شمار آيات برخي سوره ها اختلافات ناچيزي به چشم مي خورد كه برخاسته از اختلاف صحابيان در ضبط و حكايت فاصله‌ها و محل‌هاي وقف آيات، از قرائات رسول خدا( است؛ زيرا صحابه التزام آن حضرت به رعايت وقف در پايان و فاصله‌هاي آيات را يكي از معيارهاي اصلي در شناخت اواخر آيات محسوب مي نمودند؛ به عنوان نمونه، در سوره مائده مرحوم طبرسي مي گويد:

عدد آيها مائتان و ستّ آيات حجازي كوفي و خمس بصري شامي. ^۱

پس شمار آيات در سوره مائده عددشناسان كوفي و مدني برآن‌اند كه 206 آيه است، ولي عددشناسان بصري و حجازي آن را 205 آيه مي‌شمارند. در عدد بصري و شامي (مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ( در آيه 29 اعراف را آخر آيه حساب نمودند، ولي ديگران آن را وسط آيه شمردند. ^۲ نيز در سوره اسراء مرحوم طبرسي مي گويد:

عدد آيها مئة و إحدي عشرة كوفي، و عشر آيات في الباقين. ^۳

پس در سوره اسراء عددشناسان كوفي آن را 111 آيه مي‌دانند، ولي در عدد ديگر عددشناسان (اعمّ از مدني الاوّل، مدني الأخير، مكّي، بصري و شامي) 110 آيه است. در عدد كوفي (لِلْأَذْقَانِ سُجَّداً( پايان آيه 107 شمرده شد؛ ^۴ حال آن كه در نزد عددشناسان ديگر وسط آيه محسوب مي شود.
ب. آيه به معاني علامت، شبح و سياهي چيزي و به معناي جماعت ^۵ است. ^۶ و در قرآن بيشتر، به معناي علامت آمده است؛ و مقصود از آن، معجزه اي است كه آيت صدق مدّعي منصب الهي، از قبيل نبوّت يا امامت، است.