قرآني، پس از رسول خدا(، نزد امير المؤمنين( و سپس نزد ساير اوصيا( محفوظ مانده است.
ب. اين مصحف شريف همان قرآني است كه امام علي( با خطّ خود و املاي رسول خدا( نوشت ۱ و پس از رحلت آن حضرت( نيز چند ماه، كار ترتيب و تنظيم و ديگر شؤون مربوط به تبيين آن را تكميل فرمود و بر صحابه عرضه نمود؛ اما به دليل قدر ناشناسي برخي صحابه از آن مصحف شريف، عموم مردم از دسترسي به آن محروم ماندند. ۲ گرچه عدم امكان دستيابي مستقيم امّت به آن، محروميتي است كه بدان مبتلا هستيم، ليكن گنجينه هاي حديثي مأثور از رسول خدا( و اهل بيت(عليهم السلام)، دست‌كم، در حدّي كه مبادي تكليف و دين شناسي را كامل و استوار سازند، اين نقيصه را جبران نمودند. و چنانچه، با وجود وحي قرآني و سنّت كه مُشرَب از وحي قرآني و بياني است، امّت در مبادي تكليف و شناخت دين، بدان نياز مستقيم و مبرم داشت، بي‌شكّ، از دسترسي عموم مردم به دور نگه داشته نمي شد: (قُلْ فَلِلّهِ الْحـُجَّةُ الْبَالِغَةُ(.۳
ج. با پذيرش اصل اين تأويل، عبارت «سبعة آلاف آية» ظهور دارد كه تمام آن مجموعه شريف، اعمّ از وحي قرآني و بياني، به صورت آيه، آيه است. حال، آيا اين تعبير به آن دليل است كه آيات وحي بياني آن نيز همانند وحي قرآني داراي رؤوس آيات، يعني فواصل و مواقف است، يا اين كه ذكر شماره براي آيات وحي بياني از باب مشاكلت در تعبير و ناظر به بيان حجم آن مجمعه قدسي نسبت به حجم مصحَف شريف است؟ يعني نسبت حجم بخش وحي بياني به وحي قرآني نزديك دو سوم است؛ به گونه اي كه اگر آن نيز داراي فواصلي چون آيات وحي قرآني بود، حجم مجموع آن مصحف شريف، به حدود هفده هزار آيه مي رسيد؟ به هر حال، در پرسش ياد شده، هر دو وجه احتمال مي رود؛ ولي ما راهي به تحقيق و كشف حقيقت در اين زمينه نمي بينيم.
ظاهراً گفتار صدوق ۴ و محدّث ارموي ۵ و جصّاص ۶ ـ كه از آن تعبير به «وحياً ليس بقرآن» نموده اند ـ نيز ناظر به همين وجه است؛ نه مطلق حديث قدسي نازل از سوي خداي متعال بر رسول خدا(. چنانچه جز اين باشد، وجه نقد آن در مباحث آينده مي آيد.
د. سنّت، اعمّ از مفاهيمي چون حديث قدسي و وحي بياني است. بنا بر اين، سنّت پيامبر(صلي الله عليه و آله) در وحي بياني منحصر نمي شود، بلكه جز آن نيز، هر آنچه كه در امور غيرعادي مي فرمود، برگرفته از وحي الهي بود: (وَمَا يَنطِقُ عَنِ الْهـَوَى * إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْيٌ يُوحَى(.۷ به علاوه، وحي بياني نيز مساوي با وحي غير قرآني
1.. محدّث فيض در اين باره مى گويد: «فلعلّ البواقي تكون مخزونة عند أهل البيت( و تكون فيما جمعه أمير المؤمنين(» ( الوافي، ج۹، ص۱۷۸۱)
2.. ر.ك: تفسير القمي؛ بحار الأنوار، ج۹۲، ص۴۸ و ۵۲؛ المناقب لابن شهر آشوب، ج۲، ص۴۰؛ الفهرست لابن النديم، ص۴۷ ـ ۴۸؛ الاتقان، ج۱، ص۵۷؛ الاحتجاج، ج۱، ص۳۸۳؛ التفسير الصافي، ج۱، ص۴۷؛ نور الثقلين، ج۱، ص۴۲۱، ح۴۷۸؛ تفسير البرهان، ج۱، ص۱۶.
3.. سوره انعام، آيه ۱۴۹.
4.. ر.ك: الاعتقادات، ص۸۴.
5.. الإيضاح، ص۲۱۶ (تعليقه ارموى بر كتاب الإيضاح فضل بن شاذان).
6.. ر. ك: الفصول في الاصول جصّاص، ج۱، ص۳۰۵ و ج۲، ص۳۵۱؛ المجموع، ج۱۶، ص۲۳۵.
7.. سوره نجم، آيه ۳ – ۴.
