الگوی مصرف از نگاه قرآن و حديث - صفحه 14

در روايتى ديگر نيز، امام رضا( مى‌فرمايد:
صاحِبُ النِّعمَةِ يَجِبُ عَلَيهِ التَّوسِعَةُ عَلى عِيالِهِ؛۱بر آن‌كه از نعمتْ برخوردار است، واجب است كه بر خانواده‌اش گشاده‌دستى كند.

3. پس‌انداز

آينده‌نگرى، ايجاب مى‌كند كه انسان، همه درآمد خود را يك‌جا مصرف نكند؛ بلكه آينده خود را نيز در نظر بگيرد و براى تأمين آرامش خاطر خود، در صورت امكان، بخشى از درآمدش را پس‌انداز كند. در روايتى از امام صادق( آمده كه مى‌فرمايد:
إنَّ النَّفسَ إذا أحرَزَت قوتَهَا استَقَرَّت؛۲آدمى، هر گاه وسايل زندگى‌اش به قدر نيازْ فراهم باشد، روانش آسايش مى‌يابد.
همچنين، در موردى ديگر، آن حضرت، در پاسخ گروهى از صوفيان ـ كه زهد اسلامى را تحريف كرده بودند ـ ، به پس‌انداز سلمان(، براى زندگى ساليانه خود، به عنوان يك زاهد نمونه‌اى كه الگوى مصرف اسلامى را رعايت مى‌كرد، اشاره مى‌فرمايد. ۳
بديهى است كه آينده‌نگرى و پس‌انداز در سطح كلان براى تأمين نيازهاى جامعه، از اهميت دوچندانى برخوردار است و با آينده‌نگرى فردى، قابل مقايسه نيست. نمونه قرآنى آن نيز، آينده‌نگرى حضرت يوسف( در ذخيره گندم براى تأمين نيازهاى آينده مردم است.

4. سرمايه‌گذاري در توليد و تجارت

نكته بسيار مهم و قابل توجّه، اين است كه، توصيه رواياتْ در تخصيص بخشى از درآمد به پس‌انداز، اين نيست كه پول، به صورت نقدى پس‌انداز شود، بلكه با تأكيد به اصلاح و ساماندهى مال و بهره‌ورى از آن، مردم، به سرمايه‌گذارى در زمينه‌هاى مختلف توليدى و تجارى، تشويق شده‌اند تا آن جا كه ساماندهى ثروت، بخشى از ايمانْ شمرده شده است:
إصلاحُ المالِ مِنَ الإيمانِ؛۴نگاهدارى نيكو از مال، نشانه ايمان است.

5. مشاركت اجتماعي

يكى از موارد تخصيص درآمد ـ كه قرآن و احاديث اسلامى، بر آن تأكيد دارند ـ، هزينه كردن در راه خداوند متعال است.

1.. همان، ج۴، ص۱۱، ح۵.

2.. همان، ج۵، ص۸۹، ح۲؛ كتاب من لا يحضره الفقيه، ج۳، ص۱۶۶، ح۳۶۱۹.

3.. الكافي، ج۵، ص۶۸، ح۱.

4.. همان، ج۵، ص۸۷، ح۳؛ كتاب من لا يحضره الفقيه، ج۳، ص۱۶۶، ح۳۶۱۷.

صفحه از 36