الگوی مصرف از نگاه قرآن و حديث - صفحه 15

اقدام اين افراد از نظر اسلام، آن قدر اهميت دارد كه در قرآن، در رديف ايمان‌آورندگان به غيب و نمازگزاران، شمرده شده است:
(الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَوةَ وَمِمَّا رَزَقْناهُمْ يُنْفِقُونَ(؛۱[پرهيزگاران اينان‌اند:] كسانى كه به غيبْ ايمان دارند و نماز را بر پا مى‌كنند و از آنچه روزى‌شان كرده‌ايم، انفاق مى‌كنند.
در روايات اسلامى، بسيار تأكيد شده كه اين بخش از هزينه‌ها، در واقع، موجب باقى‌ماندن مال و ذخيره‌سازى آن براى جهان پس از مرگ انسان است.
در روايتى آمده كه گوسفندى را در خانه پيامبر( ذبح كردند و گوشت آن را به ديگران دادند. پيامبر( از عايشه پرسيد: چيزى از آن مانده است؟ .
وى پاسخ داد: چيزى جز كتف (سردست) آن، باقى نمانده است.
پيامبر( فرمود:
بَقِىَ كُلُّها غَيرَ كَتِفِها؛۲بجز سردستش، همه آن، باقى مانده است!
اين روايت، به اين نكته اشاره دارد كه آنچه براى خداوند، به ديگران داده شده، براى جهان پس از مرگْ باقى مى‌مانَد و آنچه در راه مصارف شخصى هزينه شده، فانى مى‌گردد.
خداوند متعال، وعده داده است كه پاداش آنچه را انسان براى خداوند هزينه كرده، به مراتب، بيش از آنچه هزينه كرده، در زندگى ابدى به او باز مى‌گردانَد:
(مَثَلُ الَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمْوَالَهـُمْ فِي سَبِيلِ اللَّـهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنْبُلَةٍ مِاْئَةُ حَبَّةٍ وَاللَّـهُ يُضَاعِفُ لِمَن يَشَاءُ وَاللَّـهُ وَاسِعٌ عَلِيمٌ(؛۳مَثَل [صدقاتِ] كسانى كه اموالِ خود را در راه خدا انفاق مى‌كنند، همانند دانه‌اى است كه هفت خوشه بروياند كه در هر خوشه‌اى، صد دانه باشد. و خداوند براى هر كس كه بخواهد، [آن را] چند برابر مى‌كند، و خداوند، گشايشگرِ داناست.
امّا از آن جا كه خداوند متعال، بى‌نياز مطلق است، هزينه كردن در راه خدا، در واقع، به معناى هزينه كردن براي منافع ديگران و مشاركت در خدمات اجتماعى براى جلب رضاى حق‌تعالى است.
بنا بر اين، مقتضاى اين روايات و ديگر روايات مشابه، اين است كه شخص مسلمان، در صورت امكان، بايد درآمد خود را به سه بخش تقسيم كند: بخشى را صرف نيازهاى شخصى و رفاه خانواده خود كند؛ بخشى را به پس‌انداز اختصاص دهد، آن هم پس‌اندازها در جهت سرمايه‌گذارى توليدى و تجارى؛ و بخشى را صرف كمك به نيازمندان و خدمات اجتماعى نمايد.

1.. سوره بقره، آيه ۳.

2.. سنن الترمذي، ج۴، ص۶۴۴، ح۲۴۷۰؛ كنز العمال، ج۶، ص۳۸۱، ح۱۶۱۵۰.

3.. سوره بقره، آيه ۲۶۱.

صفحه از 36