اى معتّب، غذاى خانواده مرا، نيمى جو و نيمى گندم قرار ده؛ خدا مى‌داند كه من، توانايىِ اين را دارم كه همه خوراك آنان را گندم قرار دهم؛ ولى من دوست دارم كه خداوند، مرا اين گونه ببيند كه زندگى را خوب تدبير مى‌كنم.
اين سخن، بدين معناست كه همدردى با مردم در تنگناهاى اقتصادى، بالاترين مراتب تدبير زندگى و زيباترين الگوى مصرف در اسلام است كه بايد مورد توجّه ثروتمندان، بويژه رهبران دينى و سياسى باشد.
5. رعايت بيشترين بازدهي اجتماعي
يكى از نكات مهم در الگوى مصرف در مشاركت‌هاى اجتماعى، اين است كه بايد به گونه‌اى عمل شود كه داراى بيشترين بازدهى اجتماعى باشد. از اين رو، هزينه كردن در مواردى كه زيانش براى انسان، بيش از سودش براى ديگران است، نكوهيده شمرده شده است. چنان‌كه در روايتى از امام كاظم( آمده است:
لاتَبذُل لاِخوانِكَ مِن نَفسِكَ ما ضَرُّهُ عَلَيكَ أكثَرُ مِن مَنفَعَتِهِ لَهـُم؛۱براى برادران [ايمانى] خود، چندان از خودت مايه مگذار كه زيان آن براى تو، بيشتر از سودش براى آنهاست.
يعنى وقتى كسى، بدهكارى زيادى دارد، شما نبايد همه ثروتتان را براى پرداخت بدهى چنين شخصى بدهيد؛ چون در اين صورت، بدون آن‌كه بدهى او پرداخته شده باشد، همه ثروت خود را از دست داده‌ايد. ۲
6. ساده‌زيستي
اصلاح الگوى مصرف، بدون قناعت و ساده‌زيستى، و دورى از تجمل‌گرايى، امكان‌پذير نيست. از اين رو، در روايات اهل بيت( كاستن از هزينه‌هاى زندگى و ساده‌زيستى، بسيار توصيه شده است. بر پايه روايتى از امام صادق(، ويژگى‌هاى شخص باايمان، اين گونه است:
المـُؤمِنُ حَسَنُ المـَعونَةِ، خَفيفُ المـَؤونَةِ، جَيِّدُ التَّدبيرِ لِمـَعيشَتِهِ؛۳مؤمن، ياريگرى شايسته است؛ كم خرج است و گذرانِ زندگى‌اش را خوب تدبير مى‌كند.
بر اين اساس، برنامه‌ريزى براي ارتقاى فرهنگ ساده‌زيستى، يكى از مصاديق بهترين برنامه‌ريزى‌ها براى تدبير زندگى و اصلاح الگوى مصرف است.
در اين باره، سفارش امام صادق( اين گونه است كه انسان در زندگى مادى، بايد به تهى‌دست‌تر از خود نگاه كند:
1.. همان، ج۴، ص۳۲، ح۲.
2.. ر.ك: همان، ج۴، ص۳۲، ح۱.
3.. همان، ج۲، ص۲۴۱، ح۳۸.
