تحليل و بررسی روايات سهو النبی صلّی الله عليه و آله و سلّم - صفحه 57

4. اصلي‌ترين دليل شيخ صدوق و استادش و صاحب قاموس الرجال در اين اسها، رواياتي است که در منابع شيعه و اهل سنت دربارة اسهاي پيامبر( در نماز وارد شده است.
5. پس از طرح مسأله سهوالنبي از ناحيه شيخ صدوق و استادش ابن‌وليد، علما و دانشمندان، به مناسبت‌هاي مختلف، به اين مسأله پرداخته و درصدد جواب آن بر آمده‌اند. در فقه، در بحث سهو در نماز، روايات سهو النبي مطرح شده و به شكلي خيلي کوتاه به آنها جواب داده شده است. ۱ همچنين، در علم کلام، در بحث عصمت انبيا، به اين مسأله اشارة كوتاهي شده است؛ ۲ ولي بعضي از دانشمندان مسأله سهو النبي را به گونه‌اي گسترده بررسي کرده و نوشته‌هاي مستقلي را در زمينه نفي سهوالنبي تأليف کرده‌اند؛ از جمله آنها رساله‌اي است که علامه مجلسي در بحار الانوار آن را به شيخ مفيد نسبت داده است. ۳
ايشان در اين رساله به نقد و بررسي اين مسأله پرداخته، و نظر شيخ صدوق و استادش ابن‌وليد را مردود دانسته است. بخشي از اشکالات شيخ مفيد بر اساس رواياتي است که در منابع اهل سنت، در زمينه سهوالنبي وارد شده است. وي روايات وارد شده از طريق شيعه را به اين دليل که آنها اخبار واحدند (و عمل به خبر واحد عمل به ظني است که از نظر قرآن ممنوع است) باطل مي‌داند.
همچنين رساله‌اي را شيخ حر عاملي در زمينه سهو النبي نوشته است. ۴ ايشان، در اين رساله، به نفي سهو النبي پرداخته و هر آنچه در زمينه نفي سهو النبي از ناحيه علما و دانشمندان نقل شده و هر دليل و روايتي که از نظر ايشان، به گونه‌اي، تأييد کنندة نفي سهوالنبي بوده، بدون اشاره به قوت و ضعف آنها، ذکر كرده است. در اين رساله سند بيشتر روايات وارد شده از طريق منابع شيعه تضعيف شده است.
نگارنده، در اين مقاله، آن روايات را مورد تحليل و بررسي كامل قرار داده و به آنها پاسخ داده است.

روايات سهو النبي

الف. احاديث شيعه

1. کليني( (م 329ق) در کتاب الکافي در روايتي كه داراي سندي معتبر است، آورده است:
محمد بن يحيى، عن أحمد بن محمد بن عيسى، عن عثمان بن عيسى، عن سماعة بن مهران قال: قال أبو عبد الله(: من حفظ سهوه فأتمه فليس عليه سجدتا السهو فإن رسول الله( صلى بالناس الظهر ركعتين، ثم سها، فسلم، فقال له ذو الشمالين: يارسول الله! أنزل في الصلاة شئ؟ فقال: و ما ذاك، قال: إنما صليت ركعتين. فقال رسول الله(: أتقولون مثل قوله؟ قالوا: نعم. فقام( فأتم بهم الصلاة و سجد بهم سجدتي السهو... ؛۵

1.. مستند العروة الوثقي، کتاب الصلوة، ج۶، ص۸۰ و ۳۲۹؛ خلل الصلوة، ص۱۲۵.

2.. الرسالة السعدية، ص۷۶؛ شرح تجريد العقايد، ص۳۵۹.

3.. بحار الانوار، ج۱۷، ص۱۲۲.

4.. التنبيه بالمعلوم من البرهان علي تنزيه المعصوم عن السهو و النسيان.

5.. الکافي، ج۳، ح۱، ص۳۴۷.

صفحه از 70