ديدگاه كليني، مفيد و... درباره روز ميلاد پيامبر اكرم(:دوازدهم يا هفدهم ربيع‌الاول به همراه رساله مولوديه آقاي رضي قزويني (م 1096ق)
رسول جعفريان ۱
چكيده
ثبت تاريخ‌هاي ولادت و وفات ائمه( يكي از قديمي‌ترين كارهايي است كه مورخان اسلامي بدان پرداخته‌اند و كتاب‌هايي نيز در اين موضوع به رشته تحرير درآورده‌اند، اما با وجود توجه فراوان به اين تاريخ‌ها، اختلافات بسياري در ثبت و ضبط آنها به چشم مي‌خورد. يكي از اين اختلاف‌ها مربوط به واقعه ولادت پيامبر( است. نوشته حاضر با هدف بررسي اين موضوع و كاوش در ديدگاه ثقة‌الاسلام كليني و شيخ مفيد سامان يافته و نقل‌هاي مختلف را درباره تاريخ ولادت آن حضرت، يادآور شده است.
كليدواژه‌ها: مواليد معصومان، تاريخ تولد پيامبر، كليني، مفيد.
درآمد
اديان توحيدى ابراهيمى، اديانى تقويمى هستند و در اين ميان، شيعه به طور جدّى تر، يك مذهب تقويمى است. اين، نكته اى است كه از آداب و اخلاق مذهبى آن، بويژه بزرگداشت روزها و ايّام، به هر مناسبت، آشكار مى شود. اين توجّه، بسيار قديمى است و شاهد آن، رساله هاى فراوانى است كه در قرن سوم و بعد از آن، تحت عناوين مختلف در اين باره نوشته شده است. آثار ياد شده يا شكل انسابى و تاريخى و يا شكل دعايى و زيارتى دارند. عناوينى چون: تاريخ أهل البيت، مواليد الائمّة، مسار الشيعة، يا مختصر تواريخ شرعية ۲ و نظاير آنها، عناوينى هستند كه در اين باره، مورد استفاده قرار گرفته اند. ۳ عنوان تاريخ در اين موارد، اختصاص به ارائه تاريخ تولّد و وفات و برخى از جزئيات شخصى است.
1.استاديار دانشگاه تهران.
2.. اين اثر، به عنوان يك اثر رسمى از يك عالم بزرگ شيعه، بايد كهن ترين كتاب در اين زمينه باشد. از قضا نسخه اى از آن كه در سال ۳۹۱ ق، كتابت شده دو سال بعد از تأليف و ۲۲ سال پيش از درگذشت شيخ مفيد موجود و به صورت عكسى (به كوشش سيّد محمّد حسينى جلالى) چاپ شده است.
3.. شمارى از اين رسائل را مرحوم آية الله مرعشى نجفى، تحت عنوان مجموعه نفيسه (قم: بصيرتى، ۱۳۹۶ق) چاپ كرد كه عبارت است از: تاريخ الأئمّة (ابوالثلج بغدادى)، مسار الشيعة (شيخ مفيد)، تاج المواليد (طبرسى)، ألقاب الرسول و عترته (از بعضى از قدماء)، توضيح المقاصد از شيخ بهايى (بعدها درباره اين آثار، مطالب بيش‌ترى منتشر و برخى هم به صورت انتقادى چاپ شدند).
