سپس نام حاضران از علما را آورده است.
جالب است بدانيم که درباره ولادت رسول خدا( در روز هفدهم و شيوع آن، آقا رضي قزويني هم همين عقيده را دارد. وي پس از اشاره به عقيده کليني، با اشاره به اين که شيخ مفيد در المقنعه، روز هفدهم را پذيرفته است، مي‌نويسد:
شيخ طوسي به دليل آن که در اين قبيل امور از استادش مفيد پيروي مي‌کرد، همان را مطرح کرد و اين تاريخ مورد قبول جامعه شيعه قرار گرفته و شيوع يافت؛ به طوري که در بيشتر بلاد عجم نيز در انجام نوافل و ادعيه از همان پيروي مي‌کنند؛ اما آنچه که در مکه و مدينه به طور مستمر از قديم تاکنون بوده، تاريخ اول بوده است. ۱
داستان اختلاف نظرها درباره تاريخ ولادت رسول الله(
ماجراي تعيين تاريخ ولادت رسول خدا( خود حکايتي است که مروري کوتاه بر آن خواهيم داشت. شروع آن از مرحوم کليني در الکافي است که ولادت رسول خدا( را در دوازدهم ربيع الاول دانسته، در حالي که از شيخ مفيد به بعد، تاريخ ولادت هفدهم ربيع عنوان و ميان علما پذيرفته شده است. بحث ياد شده ضمن بحث‌هاي تقويمي ـ که در زمان صفويه درباره نوروز نوشته شد ـ بار ديگر طرح گرديد.
يکي از نخستين مسائل، بر اساس گفته کليني، فاصله ميان زمان حمل و ولادت رسول خدا( بود. کليني گفته است که حمل در ايام تشريق (روزهاي 11 - 13 ذي حجه) بوده و ولادت در دوازدهم ربيع الاول. اين يعني سه ماه. شهيد ثاني در شرح لمعه اين مسأله را مورد اشکال قرار داده و با جوابي در اين حد که شايد اين از ويژگي‌هاي رسول خدا( بوده، به آن پاسخ داده است؛ اما افزوده که در منابع، تاکنون چنين ويژگي درباره حضرت، جايي نديده است. ۲ اين اشکال و جواب مورد توجه قاضي بن کاشف‌الدين يزدي (م 1075ق، در اردبيل) از شاگردان شيخ بهائي (م1030ق) صاحب آثار متنوع از جمله جام جهانماي عباسي درباره ويژگي هاي شراب، قرار گرفته و تلاش کرده است تا با طرح مسأله نسيء، آن را پاسخ دهد. وي رساله کوچکي با عنوان رسالة في مولد النبي( ويژه همين موضوع در چهار صفحه نگاشته است. ۳
اما در اصل بحث مولد النبي( و اين که روز دوازدهم بوده است يا هفدهم، مفصل ترين بحث از آن آقا رضي قزويني (م 1096ق) است. نوشته‌هاي آقا رضي مورد توجه مرحوم مجلسي قرار گرفته و وي که با آنها موافق نبوده، بدون نام بردن از او، تنها با گفتن بعض المحققين به نقد مطالب وي پرداخته است. قزويني در يکي از مدخل‌هاي لسان الخواص ـ که ويژه بحث از تقويم است ـ بحثي را درباره مولد النبي، نوروز و تاريخ آن مطرح کرده است. اين مدخل ارثماطيقي است که به معناي علم الاعداد است. وي در آنجا بحث‌هايي نيز درباره سال شمسي و قمري و کبيسه و... آن دارد.
1.. لسان الخواص، نسخه خطي شماره ۳۷۳۳ برگ ۲۱۴.
2.. الروضة البهيه، ج۳، ص۳۱۳.
3.. نسخه‌اي از آن به شماره ۲/۷۴۹۸ در کتابخانه مرعشي موجود است. دوستم آقاي فاضلي اين رساله را در مقدمه‌اي که براي حاشيه قاضي بر صحيفه سجاديه نوشته (و زير چاپ است) تصحيح کرده است. از ايشان به خاطر لطفي که به بنده کرده و متن آن را در اختيار قرار دادند سپاسگزارم.
