با اين عبارت، تقريباً مي‌توان اطمينان يافت که شباهتي در حد آن که اظهار کنيم منبع کليني عبارت زبير بن بکار يا منبع مشترکي براي هر دو بوده، وجود دارد.
از آنچه شيخ مفيد در مسار الشيعة اظهار كرده تا زمان ابن طاووس، بر اساس آنچه در اقبال آورده، ۱ سيره پذيرفته شده ميان شيعه، تعظيم و بزرگداشت روز هفدهم ربيع الأوّل بوده است. با اين حال، بررسى اين مسأله، بر اساس روايات و نقل ها، خالى از فايده نخواهد بود.
ديدگاه هاى موجود درباره تاريخ ولادت پيامبر خدا(
درباره تاريخ ولادت پيامبر(، دو ديدگاه اصلى و چند ديدگاه فرعى وجود دارد كه بر هر يك، مرور كرده و شواهد موجود در منابع و معتقدان به هر نظر را مرور مى كنيم:
الف. دوازدهم ربيع الأوّل
اين نظريه مشهور ميان اهل سنّت است كه شايد كهن ترين نص آن، مربوط به ابن اسحاق است كه آراى او در بسيارى از اخبار سيره، رسميت يافته اند. عبارت ابن اسحاق، اين است:
قال ابن إسحاق: وُلد رسول الله( يوم الاثنين، لاثنتى عشرة ليلة خلت من شهر ربيع الأوّل، عام الفيل. ۲
در ميان شيعيان، ثقة الاسلام كلينى (م 329 ق) به اين نقل باور دارد و اخبار ديگرى هم دال بر آن در ميان برخى از كتاب هاى شيعى وجود دارد. در اثبات الوصية هم ـ كه منتسب به مسعودى است ـ روز ولادت پيامبر( را ابتدا دوم ربيع الأوّل و پس از آن، روز جمعه، دوازدهم ربيع الأوّل دانسته و آن را اصحّ مى داند. ۳ در زيج مفرد، اثر ابو جعفر محمّد بن ايّوب طبرى شيعى (زنده در ربع اخير سده پنجم)، ولادت پيامبر خدا( در روز دوازده ربيع الأوّل، درج شده است. ۴
بنا بر اين، سخن علاّمه مجلسى، داير بر اين كه عقيده به روز دوازدهم، در ميان شيعيان، فقط از كلينى است، ۵ قابل قبول نيست؛ زيرا رواياتى در برخى از منابع شيعه، در تأييد اين نظر آمده است.
ابان بن عثمان احمر (م حدود 170 ق) روايتى درباره داستان ولادت پيامبر خدا( نقل كرده و ضمن آن، روز دوازدهم ربيع الأوّل را روز ولادت ايشان دانسته است: ۶
1.. إقبال الأعمال، ص۶۰۱.
2.. السيرة النبويّة، ج۱، ص۱۵۸.
3.. اثبات الوصية، ص۱۱۴ قم: انصاريان، ۱۴۱۷ ق.
4.. زيج مفرد، تهران: ميراث مكتوب، ۱۳۸۶ ش، ص۶۳.
5.. بحار الأنوار، ج۱۵، ص۲۴۸.
6.. كتاب المبعث و المغازي (به كوشش: رسول جعفريان، قم، ۱۳۷۵ش)، ص۳۶ (به نقل از: كمال الدين، ص۹۶؛ تفسير القمي، ج۱، ص۳۷۳).
