دوم، هجدهم جمادى الثانى، كه شيخ صدوق در كتاب النبوة آورده است. ۱ اگر اين تاريخ درست باشد، تولّد بايد دوازدهم ربيع الأوّل باشد كه دوره حمل بيش از نُه ماه نباشد. ۲
سوم، روز عاشورا، بر اساس روايتى كه ابن عساكر آورده است:
حمل برسول الله( فى يوم عاشوراء فى المحرّم. ۳
وقت ولادت
كلينى دو نقل دارد: نخست، وقت زوال، و ديگرى، وقت طلوع شمس. در منابع ديگر، وقت طلوع شمس يا طلوع فجر آمده است. در روايتى تأكيد شده است كه ولد ليلاً . ۴
بيرونى، در آثار الباقية، تولّد در شب را مسلّم دانسته و با آن، خبرى را كه تولّد را در روز دانسته، نقد كرده است. علاّمه مجلسى معتقد است كه مشهور ميان شيعه و اهل سنّت، طلوع فجر است؛ امّا برخى، وقت زوال هم گفته اند. ۵
سال ولادت
رايج ترين تطبيق براى سال ولادت، عام الفيل است. در اين زمينه نيز اختلافات فراوانى وجود دارد؛ بخصوص در منابع اهل سنّت كه سال ولادت و تناسب آن با عام الفيل، مختلف ذكر شده است؛ امّا چنان كه گفته شده، در ميان شيعيان، تقريباً همگى اتّفاق بر اين دارند كه تولّد، در عام الفيل بوده است. ۶ از قدماي مورخان اهل سنت، خليفة بن خياط نيز بر اين باور است که در مورد تولد حضرت در عام الفيل اتفاق نظر وجود دارد. ۷
رساله مولوديه در دفاع از باور ثقة الاسلام کليني به تعيين روز ولادت رسول در دوازدهم ربيع الاول
آقا رضي‌الدين محمد قزويني (م 1096ق) از علماي بنام نيمه دوم قرن يازدهم هجري و نويسنده چندين اثر از جمله ضيافة الاخوان است. کتاب معروف او ـ که تاکنون به چاپ نرسيده ـ لسان الخواص است. از وي رساله‌هاي فراواني برجاي مانده که يکي از آنها همين رساله مولوديه است که در مباحث گذشته، شرحي از چگونگي آن به دست داديم. اکنون اين رساله را بر اساس نسخه شماره 16871 کتابخانه
1.. به نقل از الإقبال، ص۶۲۳.
2.. ر.ك: تواريخ النبي والآل، ص۲۰. اين برداشت، براساس روايتى از امام باقر( است كه نهايت دوره حمل، نه ماه است، نه بيش‌تر. (الكافي، ج۵، ص۵۲، ح ۳)
3.. البداية والنهاية، ج۲، ص۲۶۱.
4.. بحار الأنوار، ج۱۵، ص۲۶۰.
5.. همان، ص۲۴۹.
6.. ميزان السماء، ص۴۲۶.
7.. تاريخ خليفه بن خياط، ص۵۳.
