الزُّهدُ كُلُّهُ بَينَ كَلِمَتَينِ مِنَ القُرآن، قالَ اللهُ سُبحانَه:(لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ(،ومَن لَم يَأسَ عَلَى الماضي ولَم يَفرَح بِالآتي فَقَد أخَذَ الزُّهدَ بِطَرَفَيهِ؛^۱ تمام زهد، در دو جمله از قرآن [گرد آمده] است. خداوند سبحان فرموده استتا بر آنچه از دست شما رفته، افسوس نخوريد و براى آنچه به شما داده است، شادمان نشويد.كسى كه بر گذشته افسوس نخورد و براى آنچه به دستش مى رسد، شاد نشود، هر دو جانب زهد (زهد كامل) را گرفته است.
در كتاب الامالي صدوق به نقل از حفص بن غياث آمده است:
قُلتُ لِلصّادِقِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدٍ(: مَا الزُّهدُ فِي الدُّنيا؟ فَقالَ : قَد حَدَّ اللهُ ذلِكَ في كِتابِهِ، فَقالَ:(لِكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ(؛^۲به امام صادق( گفتم: زهد به دنيا چيست؟ فرمود: خداوند آن را در كتابش تعريف كرده است:تا بر آنچه از دست شما مى رود، افسوس نخوريد و براى آنچه به شما مى دهد، شادمان نشويد .
در جاي ديگر، امام علي( هنگام طبقه‌بندي انسان‌ها از اين منظر، به سه گروه اشاره مي‌كنند كه يكي از آنها زاهد است و در توصيف او به همين حقيقت اشاره مي‌كند:
إنَّمَا النّاسُ ثَلاثَةٌ : زاهِدٌ و راغِبٌ و صابِرٌ. فَأَمَّا الزّاهِدُ فَلا يَفرَحُ بِشَيءٍ مِنَ الدُّنيا أتاهُ و لا يَحزَنُ عَلى شَيءٍ مِنها فاتَهُ، و أمَّا الصّابِرُ فَيَتَمَنّاها بِقَلبِهِ، فَإِن أدرَكَ مِنها شَيئا صَرَفَ عَنها نَفسَهُ لِما يَعلَمُ مِن سوءِ عاقِبَتِها، و أمَّا الرّاغِبُ فَلا يُبالي مِن حِلٍّ أصابَها أم مِن حَرام؛^۳مردم، سه دسته‌اند: زاهد، دنياخواه و شكيبا. زاهد، هرگاه چيزى از دنيا به او برسد، بدان شاد نمى‌شود و براى از دست دادن چيزى از آن نيز اندوهگين نمى شود. شكيبا، در دل تمنّاى دنيا را دارد، امّا اگر به چيزى از آن دست يابد، چون عاقبتِ بَدَش را مى داند، از آن روى بر مي‌تابد. دنياخواه، اهمّيتى نمى دهد كه از حلال به دنيا برسد يا از حرام.
و در كلامي ديگر مي‌فرمايد:
النّاسُ ثَلاثَةُ أصنافٍ : زاهِدٌ مُعتَزِمٌ، و صابِرٌ عَلى مُجاهَدَةِ هَواهُ، و راغِبٌ مُنقادٌ لِشَهَواتِهِ. فَالزّاهِدُ لا يُعَظِّمُ ما آتاهُ اللهُ فَرَحا بِهِ، و لا يُكِثرُ عَلى ما فاتَهُ أسَفاً؛^۴