مردم، سه گروه اند: زاهدِ ثابت قدم، شكيباى در مبارزه با هواى نفس، و دنياخواهِ پيرو خواهش‌هاى خويش. زاهد، نه براى آنچه خداوند به او مي‌دهد، شادمانى بسيار مى‌كند، و نه بر آنچه از دستش مى رود، افسوس بسيار مى‌خورد.
همچنين امام علي( مي‌فرمايد که زاهد در برابر مال حرام صبور است و به خاطر نعمت‌هاي خدا شكور؛ ۱ لذا به پيامد منفي دارايي مبتلا نمي‌شود.
از منظري ديگر، يكي از سختي‌هاي مؤمن در دنيا، انزوا و فقدان عزت اجتماعي در ميان دنياداران است. وجود زهد سبب مي‌شود كه مؤمن از خوارى خود در دنيا بى‌تابى نمى‌كند و به دنياپرستان و عزّت دنيا، اهميّتى نمى‌دهد. ۲ به همين جهت زاهد اگر در هر نوع گرفتاري باشد سپاس‌گزار است و اگر در رفاه باشد شكرگزار. امام علي( در باره شخص زاهد تصريح مي‌كند كه:
إن أمسى عَلى عُسرٍ حَمِدَ اللهَ، و إن أصبَحَ عَلى يُسرٍ شَكَرَ الله، فَهُوَ الزّاهِدُ؛۳اگر در سختى و تنگ دستى بام خود را به شام رسانْد، حمد خدا را به جاى آورد، و اگر در آسايش و رفاه شام خويش را به بام رسانْد، شكر خداى را بگزارد. چنين كسى زاهد است.
همچنين، در طرف مقابل، تصريح شده كسي كه رغبت به آخرت و معنويت داشته باشد، باكي ندارد كه چگونه روزگار را مي‌گذراند، در خوشي يا ناخوشي. رسول خدا( مي‌فرمايد:
افضل الناس من عشق العبادة فعانقها و أحبها بقلبه و باشرها بجسده و تفرغ لها، فهو لا يبالي علي ما أصبح من الدنيا علي عسر ام علي يسر؛۴برترينِ مردم، كسى است كه عاشق عبادت گردد، پس در آغوشش گيرد و با دلش دوستش بدارد و با پيكرش هماغوشش گردد و خود را وقف آن سازد، و در نتيجه، نسبت به دنيا چنان بى اعتنا گردد كه اهميّت ندهد كه در آسايش است يا سختى.
بنا بر اين، زهد حالتي را براي فرد به وجود مي‌آورد که او را از نوسانات و تغييرات زندگي دنيا آزاد کرده و در سطحي فراتر قرار مي‌دهد. از اين رو، اين تغييرات مادي موجب تغييرات و نوسانات شديد روحي و رواني در وي نمي‌گردد و به همين جهت، سلامت روان انسان به مخاطره نمي‌افتد. نتيجه اين وضعيت، دست يافتن به آسايش ۵ و كاستن از فشارهاي رواني است؛ ۶ نمونه عيني آن در كتاب نوادر الاصول آمده است. انس مي‌گويد:
1.. الزّاهِدُ فِي الدُّنيا مَن لَم يَغلِبِ الحَرامُ صَبرَهُ، ولَم يَشغَلِ الحَلالُ شُكرَهُ. زاهدِ در دنيا، (دنيا و آخرت در قرآن و حديث، ج۲، ص۴۶، ح۸۱۵.
2.. رسول خدا(: يا أبا ذَرٍّ، إنَّ المُؤمِنَ لَم يَجزَع مِن ذُلِّ الدُّنيا، ولَم يُبَل مِن أهلِها وعِزِّها. همان، ص۵۰، ح۸۲۸.
3.. همان، ص۵۴، ح۸۳۵.
4.. الكافي، ج۲، ص۸۳، ح۳.
5.. رسول الله(: الزُّهدُ فِي الدُّنيا يريحُ القَلبَ وَالبَدَنَ. عنه(: إنَّ فِي الزُّهدِ لَراحَةً. الإمام علي(: الزُّهدُ فِي الدُّنيا الرّاحَةُ العُظمي. عنه(: مَن أحَبَّ الرّاحَةَ فَليؤثِرِ الزُّْهدَ فِي الدُّنيا. عنه(: الزُّهدُ أفضَلُ الرّاحَتَينِ. الإمام الصادق(: طَلَبتُ الرّاحَةَ فَوَجَدتُها فِي الزُّهدِ. دنيا و آخرت در قرآن و حديث، ج۲، ص۱۰۸، ح۹۵۴ ـ ۹۵۹.
6.. رسول الله(: مَن زَهِدَ فِي الدُّنيا هانَت عَلَيهِ المُصيباتُ. الإمام علي(: مَن زَهِدَ هانَت عَلَيهِ المِحَنُ. الإمام الکاظم(: إنَّ أصبَرَکُم عَلَي البَلاءِ لأَزهَدُکُم فِي الدُّنيا. دنيا و آخرت در قرآن و حديث، ج۲، ص۱۱۴، ح۹۷۶ ـ ۹۷۸.
