از مجموع هزار و اندي روايت، حدود 170 روايت به حذف نام علي( و مشابهات آن، نزديك 140 روايت به حذف عبارت آل محمد و مشابهات آن دلالت داشت و بيش از هفتاد روايت نيز در ارتباط با مسائل كلي امامت و ولايت بود.
دقت در اين آمارگيري نشان مي‌دهد كه مجموعه روايات مورد اشاره ـ كه به نحوي با نظريات افراطي‌گرانه غاليان همراه است ـ رقمـي بيـش از تمامي روايات تحريف را تشكيل مي‌دهد. (380 روايت از 1062 روايت)
آمار به دست آمده از اين نگاه كلي به روايات، مؤيد نتيجه به دست آمده از نمونه آماري قبلي است و بيش از پيش فرضيه مطرح شده در ابتداي تحقيق را تقويت مي‌كند و به نقش غاليان در دامن زدن به اين روايات اشاره مي‌كند.
شايد احاله كلام از اين پس به خواننده، و اجازه قضاوت به وي نسبت به اظهار نظر در اين خصوص منطقي‌تر باشد؛ چه آن‌كه نتايج حاصل از بررسي‌ها، با صراحت تمام بر اين مطلب تكيه دارد كه قسمت عمده روايات تحريف بر محور موضوعاتي چون اهل بيت، ولايت، امامت و اسامي ائمه( استوار است؛ موضوعاتي كه با عقايد، اعمال، رفتار و انگيزه‌هاي غاليان ارتباطي تنگاتنگ دارد. حال، اگر روايات منتقل شده از منابع اهل‌سنت به مجموعه روايات تحريف را نيز جداگانه در نظر بگيريم، نتيجه حاصل شده با شدت تمام تقويت مي‌شود؛ چرا‌كه نسبت به باقيمانده روايات ـ كه به موضوع خاصي ارتباط ندارند ـ نيز تحليلي اين‌گونه مي‌توان ارائه داد كه اين روايات را نيز غاليان به منظور زمينه سازي براي روايات مورد نظر خود، نقل مي‌كردند.
در اينجا باز هم، قبل از آن‌كه در مقام نتيجه‌گيري نهايي باشيم، بر اين نكته تأكيد داريم كه تنها استنباط فوق، نبايد رهنمون ما در جهت انحراف از مسير حقيقت و رسيدن به نتابجي سطحي و غيرمنطقي باشد.

انگيزه‌هاي غاليان از طرح مسأله تحريف

اين‌كه چه عامل و يا عواملي در ترغيب غلات نسبت به نشر روايات تحريف مؤثر بوده است، امري بسيار مهم و نياز به آسيب‌شناسي جدي دارد. ما در بررسي خود در اين آسيب‌شناسي، به اين انگيزه‌ها پرداخته‌ايم و آنها را در ضمن دو دسته انگيزه‌هاي اصلي و فرعي بررسي مي‌كنيم:

انگيزه اصلي(واكنش سياسي)

به نظر مي‌رسد درگيري‌ها و منازعات سياسي بين گروه‌هاي شيعه و سني، غلات را به وادي ادعاي تحريف قرآن كشانده است و طرح مسأله تحريف، واكنشي به فضاي سياسي جامعه بوده است.
محوريت امامت در انديشه شيعه، از دغدغه‌هاي بسيار كهن شيعه است. اين اهميت باعث گرديد تا تمام سعي متكلمان امامي بر اثبات اين مسأله متمركز گردد. آنچه كه اماميه بر آن پاي مي‌فشارند، وجود نص مؤيد بر تأييد امامت علي( است؛ به عنوان مثال، برخي آثار جدلي اماميه با معتزله در قرون دوم و